Bilgi Bankası

Kompleks kök çürüklükleri (Fusarium + Rhizoctonia + Macrophomina karışık)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık tipi: Toprak kökenli, kompleks fungal enfeksiyon grubudur.

  • Etkili etmenler:

    • Fusarium oxysporum → iletim demetlerini tıkar, solgunluk yapar.

    • Rhizoctonia solani → kök boğazında doku çürüklüğü ve “kesik kök” etkisi oluşturur.

    • Macrophomina phaseolina → kurak koşullarda mikrosklerot gelişimiyle “kömür çürüklüğü”ne neden olur.

  • Etkileşim:

    • Meloidogyne spp. (kök ur nematodu) enfeksiyonu bu kompleksi tetikler.

    • Patojenler sinerjik etkiyle kök çürümesi, gövde yanıklığı ve sistemik solgunluk oluşturur.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Kök Kök kabuğunda soyulma, kahverengileşme, doku zayıflığı.
Kök boğazı Koyu kahverengi–siyah lekeler, çökme ve kesik kök görünümü.
Gövde alt kısmı Kuruma, gri-siyah renklenme, iç dokuda boşalma.
Yapraklar Alt yapraklardan başlayan solgunluk, yukarı doğru ilerler.
Bitki genel görünümü Gelişme geriliği, baş küçülmesi, erken yaşlanma.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 25–35 °C (özellikle sıcak ve kurak koşullar riski artırır).

  • Toprak tipi: Ağır, zayıf drenajlı veya organik maddece fakir topraklar.

  • Risk faktörleri:

    • Monokültür ekim

    • Aşırı azotlu gübreleme

    • Kök yaralanmaları (nematod veya mekanik hasar)

    • Uzun süreli kuraklık veya ani yağışlar

Tanılama

  • Kök kesitlerinde kahverengileşmiş damar dokusu (Fusarium)

  • Kök yüzeyinde kahverengi- siyah çökük lekeler (Rhizoctonia)

  • Gövde içinde siyah mikrosklerotlar (Macrophomina)

  • Laboratuvarda PDA besi yerinde çok katmanlı koloni gelişimi tipiktir.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 4–5 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  2. Toprak solarizasyonu: Yaz döneminde 6–8 hafta uygulanmalıdır.

  3. Organik madde artırımı: Kompost, leonardit, mikrobiyal gübre.

  4. Drenaj sistemi kurulmalıdır.

  5. Hastalıklı bitki artıkları yakılmalı veya derin sürümle toprağa gömülmelidir.

  6. Dengeli gübreleme: Fazla azot, hastalık şiddetini artırır.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde FRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Fludioxonil 12 Tohum ilaçlaması Koruyucu yüzey etkili, Fusarium–Rhizoctonia baskısı sağlar.
Tebuconazole 3 Erken fide dönemi Sistemik, kök içi etki.
Fluopyram + Prothioconazole 7 + 3 Vegetatif dönem Kök çürüklüklerine karşı çoklu etki.
Azoxystrobin 11 Çiçeklenme öncesi Sistemik + translaminar; solunum inhibitörü.

AgroPlanet önerisi:
“Toprak Patojen Takibi” modülünde sıcaklık, nem ve iletkenlik sensörlerinden gelen verilerle kompleks kök çürüklüğü riski dinamik olarak izlenebilir.

Biyolojik Mücadele

  • Antagonist mikroorganizmalar:

    • Trichoderma harzianum, T. viride → kök yüzeyinde rekabet ve mikoparazit etki.

    • Bacillus subtilis, Pseudomonas fluorescens → antifungal metabolit üretimi.

  • Toprak biyolojik hazırlığı:

    • Hasat sonrası Trichoderma + kompost karışımı uygulamak inokulum yoğunluğunu azaltır.

    • Paecilomyces lilacinus → nematod kaynaklı yaraları azaltır.

Entegre Mücadele

  • Solarizasyon + biyolojik ajan kombinasyonu

  • FRAC kod rotasyonu ile kimyasal dayanıklılığın önlenmesi

  • Toprak organik madde ve mikrobiyal denge yönetimi

  • Drenaj + nem kontrolü

Bu stratejiyle hastalık baskısı %80, verim artışı %25–40 düzeyinde sağlanabilir.

Ekonomik Önemi

  • Kompleks enfeksiyonlarda verim kaybı %40–80 arasında.

  • Kök sistemi çökmesi sonucu su stresi artar, baş gelişimi durur.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Ege bölgelerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Toprak Sağlığı Kompleks patojen riski (Fusarium + Rhizoctonia + Macrophomina) Sensör ve laboratuvar verisi
Gözlem Modülü Kök çürüklüğü yoğunluğu (%) + görsel kayıt Mobil form
Uygulama Takvimi FRAC kodlu fungisit rotasyonu Otomatik öneri
Analitik Panel Risk haritası + toprak nem sıcaklık korelasyonu Grafiksel analiz görünümü



İlaç Önerileri