Baş deformasyonları (kuraklık veya beslenme dengesizliği)
Etmen ve Tanım
Hastalık tipi: Fizyolojik – çevresel stres kaynaklı deformasyon.
Temel neden: Baş (tabla) gelişimi döneminde su stresi veya makro–mikro besin dengesizliği.
Etkilenen dönem: 60–79 fenolojik evre (çiçeklenme ve döllenme dönemi).
Ana faktörler:
Uzun süreli kuraklık veya düzensiz sulama
Azot–bor–çinko–potasyum dengesizliği
Aşırı sıcaklık (>34 °C) ve düşük nem
Döllenme döneminde polen canlılığının azalması
Belirtiler
Gözlenen Bölge
Belirti Tanımı
Baş (tabla)
Düzensiz ve asimetrik gelişim; çukur veya dışa bombe görünüm.
Tohum sıraları
Düzensiz, eksik veya bozuk dizilim; boş alanlar.
Baş merkez kısmı
Küçük ve çorak alanlar (döllenme eksikliği).
Bitki genel görünümü
Normalden küçük baş çapı, düşük dane verimi.
Yapraklar
Kenar yanıkları veya kıvrılma (özellikle bor/potasyum eksikliğinde).
Nedenler ve Mekanizma
Kuraklık: Polen oluşumu ve tüp uzamasını engeller → tohum tutumu azalır.
Azot fazlalığı: Vejetatif büyüme artar, baş gelişimi geri kalır.
Bor eksikliği: Polen çimlenmesi azalır, tablasal deformasyon oluşur.
Çinko eksikliği: Hücre bölünmesi aksar → simetri bozulur.
Potasyum eksikliği: Su regülasyonu bozulur, düzensiz tohum dolumu görülür.
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Toprak tipi: Kireçli, düşük organik maddeli topraklar.
Sulama şekli: Uzun aralıklı veya yüzeysel sulama.
Risk faktörleri:
Çiçeklenme öncesi ve sonrası su yetersizliği.
Dengesiz gübreleme (özellikle N > P+K).
Yüksek EC’li sulama suları (>2,0 dS/m).
Ani sıcaklık dalgalanmaları.
Kültürel Önlemler
Düzenli sulama: Çiçeklenme–döllenme döneminde su stresi önlenmelidir.
Toprak analizi temelli gübreleme yapılmalıdır.
Yaprak analizi ile mikro element dengesi izlenmelidir.
Bor ve çinko takviyesi:
Bor: 0.3–0.5% B solüsyonu, çiçeklenme öncesi yapraktan.
Çinko: 0.2–0.3% ZnSO₄, tabla gelişimi öncesi.
Dengeli N–P–K oranı: 1 : 0.6 : 1,2 olacak şekilde ayarlanmalıdır.
Stres azaltıcı biyostimülanlar: Amino asit, alg ekstraktı, humik asit destekleri.
Kimyasal / Beslenme Desteği
Ürün Tipi
Önerilen İçerik
Uygulama Dönemi
Yapraktan mikro besin
B + Zn + Mn + Mo
Çiçeklenme öncesi
Antistres biyostimülan
Amino asit + deniz yosunu + humik asit
Su stresi döneminde
Topraktan destek
Potasyum sülfat veya potasyum nitrat
Çiçeklenme sonrası dolum evresi
AgroPlanet önerisi:
“Fizyolojik Gözlem Modülü” aracılığıyla su stres göstergeleri (VPD, toprak nem, EC) ile baş deformasyonu risk modeli takip edilebilir.
Biyolojik ve Doğal Destekler
Pseudomonas fluorescens ve Azospirillum brasilense gibi rizobakteriler kök gelişimini destekler.
Ascophyllum nodosum (deniz yosunu) ekstraktları stres altında polen canlılığını artırır.
Organik kalsiyum + bor karışımları tablasal gelişim simetrisini korur.
Entegre Yönetim
Hassas sulama sistemi (damla veya mini sprinkler)
Mikro besin takviyeli yaprak uygulamaları
Bitki stres indeksinin izlenmesi (NDVI, LeafTemp sensörleri)
