Bilgi Bankası

Ayçiçeği Yaprak Böcekleri (Lema spp. Oulema spp.)

Etmen ve Biyolojisi

  • Zararlı türleri:

    • Lema melanopa, Lema cyanella, Oulema melanopus

  • Taksonomi: Coleoptera → Chrysomelidae (Yaprak Böcekleri)

  • Zararlı tipi: Hem ergin hem larva döneminde yaprak yüzeyini kemirerek zarar yapar.

  • Yaşam döngüsü:

    • Yılda 2–3 döl verir.

    • Dişiler yumurtalarını yaprak alt yüzeyine tek tek bırakır.

    • Larvalar 10–15 günde gelişir, toprakta pupa olur.

    • Erginler kışı bitki artıkları altında geçirir.

Zarar Şekli

Dönem Zarar Tipi Etkisi
Larva dönemi Epidermis tabakasını kemirir, yaprakta “şeffaf pencereler” bırakır. Fotosentez alanı azalır.
Ergin dönemi Yaprağı tamamen delik deşik eder. Verim düşer, bitki zayıflar.
Yoğun bulaşma Yaprak damarları dışında tüm dokular yenir. Baş gelişimi zayıflar.

Kritik dönem: Vegetatif gelişim (BBCH 20–39) ve çiçeklenme öncesi evreler.

Zarar Belirtileri

  • Yapraklarda düzensiz delikler veya pencere tarzı şeffaf alanlar.

  • Ağır bulaşmalarda yaprak sadece damarlardan ibaret kalır.

  • Bitki genelinde gelişme geriliği ve erken sararma.

  • Genç bitkilerde (6–10 yaprak dönemi) ciddi zayıflama.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 20–27 °C

  • Risk faktörleri:

    • Monokültür ayçiçeği ekimi

    • Kışı geçirici bitki artıkları

    • Yabancı otlar (özellikle Chenopodium ve Amaranthus)

    • İlkbaharda uzun süreli sıcak ve nemli hava

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti uygulanmalıdır (3 yıl ara).

  2. Hasat sonrası bitki artıkları imha edilmelidir.

  3. Yabancı ot mücadelesi düzenli yapılmalıdır.

  4. Erken ekim tercih edilerek larva aktivitesi önlenebilir.

  5. Popülasyon izleme: Sarı yapışkan tuzaklar kullanılabilir.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde IRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Lambda-cyhalothrin 3A Larva çıkışı başlangıcında Temas ve mide etkili.
Deltamethrin 3A Ergin yoğunluğu arttığında Hızlı öldürücü etki.
Acetamiprid 4A Çiçeklenme öncesi Sistemik, uzun süreli etki.
Spinosad 5 Alternatif biyoinsektisit Doğal kökenli, düşük kalıntı.

AgroPlanet önerisi:
“Zararlı Yönetimi Modülü” üzerinden Lema popülasyon eğrileri sensör verileriyle eşleştirilip otomatik uyarı ve ilaçlama planı oluşturulabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Coccinella septempunctata (Uğur böceği)

    • Chrysoperla carnea (Yeşil avcı sinek)

    • Tetrastichus spp. (parazitoit yaban arısı)

  • Biyoteknik yöntemler: Neem yağı, spinosad ve entomopatojen mantarlar (Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae).

Entegre Strateji

  • Ekim nöbeti + bitki artığı temizliği

  • Sarı tuzaklarla erken izleme

  • Biyolojik ajanlarla erken baskılama

  • IRAC rotasyonlu kimyasal mücadele

Bu entegre stratejiyle popülasyon %80 oranında düşürülebilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %20–40.

  • Bitkiler bodur kalır, yağ oranı azalır.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Ege bölgelerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Zararlı Takibi Lema popülasyon yoğunluğu (larva + ergin) Gözlem veya sensör
Gözlem Modülü Yaprak hasar yüzdesi (%) + görsel kayıt Mobil uygulama
Uygulama Takvimi IRAC kod rotasyonu ile insektisit planı Otomatik öneri
Analitik Panel Popülasyon yoğunluğu ve verim ilişkisi Grafiksel analiz

İlaç Önerileri