Bilgi Bankası

Çizgili Ayçiçeği Böceği (Zygogramma suturalis)

Etmen ve Biyolojisi

  • Zararlı tür: Zygogramma suturalis Fabricius

  • Taksonomi: Coleoptera → Chrysomelidae (Yaprak Böcekleri)

  • Yayılış: Özellikle Trakya, Marmara, İç Anadolu bölgelerinde yaygındır.

  • Yaşam döngüsü:

    • Yılda 2–3 döl verir.

    • Yumurtalar yaprak altına bırakılır (10–50 adet).

    • Larva dönemi 10–14 gün, toprakta pupa dönemi 7–10 gündür.

    • Erginler yaz sonunda toprakta veya bitki artıkları altında kışlar.

Zarar Şekli

Gelişim Dönemi Zarar Tipi Etkisi
Larva dönemi Yaprak altını tamamen kemirir, epidermis incelir ve şeffaflaşır. Fotosentez alanı azalır.
Ergin dönemi Yaprak yüzeyini deliklerle tahrip eder. Bitki zayıflar, erken sararma görülür.
Yoğun bulaşma Baş gelişimi yavaşlar, tabla küçülür. Verim düşer.

Önemli not: Larva ve ergin birlikte aktif olduğunda zarar çok hızlı ilerler.

Morfolojik Tanım

Evre Tanım
Ergin 6–7 mm uzunluğunda, açık kahverengi–sarı renkte, sırtında 3–4 siyah çizgi.
Yumurta Turuncu–sarı renkte, iğ biçiminde.
Larva Krem renkli, yumuşak vücutlu; siyah baş kapsülü belirgin.
Pupa Toprak içinde, oval, sarımsı kahverengi.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 22–28 °C

  • Uygun koşullar: Ilıman ve nemli ilkbahar.

  • Risk faktörleri:

    • Aynı tarlada art arda ayçiçeği ekimi (monokültür)

    • Bitki artıklarının tarlada bırakılması

    • Yabancı ot varlığı (Xanthium, Ambrosia, Chenopodium)

    • Sıcak ve kuru yaz koşulları (ergen hareketliliği artar).

Belirtiler

  • Yaprak yüzeyinde paralel sıralı delikler ve çizgi şeklinde kemirilmiş alanlar.

  • Bitkinin alt yapraklarından başlayarak yukarı doğru ilerleyen zarar.

  • Şiddetli durumlarda yaprak sadece damarlardan ibaret kalır.

  • Fotosentez düşer → erken yaşlanma ve baş küçülmesi.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti (3–4 yıl) uygulanmalıdır.

  2. Hasat sonrası bitki artıkları derin sürümle gömülmelidir.

  3. Yabancı ot kontrolü yapılmalıdır (özellikle Ambrosia türleri).

  4. Erken ekim larva döneminin yoğun olduğu döneme denk getirilmemelidir.

  5. Doğal düşmanlar korunmalıdır (uğur böcekleri, avcı sinekler).

Kimyasal Mücadele

Etken Madde IRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Lambda-cyhalothrin 3A Larva ve ergin dönemi başlangıcında Temas ve mide etkili.
Deltamethrin 3A Yoğun populasyon döneminde Hızlı öldürücü, kısa kalıcılık.
Acetamiprid 4A Çiçeklenme öncesi Sistemik, uzun süreli etki.
Spinosad 5 Alternatif biyoinsektisit Doğal kökenli, kalıntı düşük.

AgroPlanet önerisi:
“Zararlı Yönetim Modülü” ile Lema ve Zygogramma popülasyonları birlikte izlenebilir, sıcaklık–nem eşiklerine göre erken uyarı sistemi oluşturulabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Chrysoperla carnea (yeşil avcı sinek)

    • Coccinella septempunctata (uğur böceği)

    • Tetrastichus spp. (yumurta parazitoiti)

  • Biyoteknik ajanlar: Neem yağı, Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae

Entegre Strateji

  • Ekim nöbeti + bitki artığı temizliği

  • Sarı tuzak + sensör temelli popülasyon izleme

  • Biyolojik ajan + IRAC rotasyonlu kimyasal uygulama

  • AgroPlanet erken uyarı bildirimi

Bu yöntemlerle popülasyon %85’e kadar baskılanabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli salgınlarda verim kaybı %20–50.

  • Yağ oranı azalır, fotosentez düşer.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, Marmara, Ege bölgelerinde görülür.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Zararlı Takibi Zygogramma popülasyon yoğunluğu Haftalık gözlem
Uygulama Takvimi IRAC kod rotasyonu ve tarih önerisi Otomatik öneri
Gözlem Modülü Yaprak zarar oranı (%) + görsel Mobil form
Analitik Panel Zarar–verim ilişkisi Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri