Bilgi Bankası

Yaprak Bitleri (Aphis gossypii Aphis fabae Macrosiphum spp.)

Etmen ve Biyolojisi

  • Zararlılar:

    • Aphis gossypii (Pamuk yaprak biti)

    • Aphis fabae (Bakla yaprak biti)

    • Macrosiphum euphorbiae (Patates yaprak biti)

  • Taksonomi: Hemiptera → Aphididae

  • Zararlı tipi: Emici-sokan ağız yapısına sahip, floem özsuyu ile beslenerek bitki zayıflığı ve virüs taşınımına neden olur.

  • Yaşam döngüsü:

    • Yılda 10–15 döl verebilir.

    • Dişiler partenogenetik (erkeksiz) üreme yapar.

    • Yumurtalar genellikle yabancı otlar üzerinde kışlar.

    • Popülasyonlar uygun koşullarda (ılıman, nemli hava) çok hızlı artar.

Zarar Şekli

Dönem Zarar Tipi Etkisi
Erken gelişme (fide dönemi) Genç sürgün ve yapraklardan özsuyu emer. Gelişme geriliği, yaprak kıvrılması.
Çiçeklenme dönemi Tabla arkasında koloni oluşturur. Döllenme zayıflığı, tohum tutumunun azalması.
Yoğun bulaşma Bal özü (honeydew) salgısı oluşur, yüzeyde siyah küf (sooty mold) gelişir. Fotosentez engellenir, bitki zayıflar.

Ek etki: Aphis gossypii ve A. fabae, virüs vektörleridir (TSWV, SDV, CMV).

Belirtiler

  • Yaprakların kıvrılması ve büzülmesi.

  • Genç yapraklarda parlak, yapışkan yüzey (bal özü).

  • Siyah isli mantar tabakası oluşumu.

  • Sürgünlerde deformasyon, bodur gelişim.

  • Yoğun koloniler özellikle yaprak alt yüzeyinde.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 20–28 °C

  • Risk faktörleri:

    • Aşırı azotlu gübreleme

    • Sıcak, nemli ilkbahar koşulları

    • Yabancı ot ve konukçu bitki yoğunluğu (Chenopodium, Amaranthus, Solanum)

    • Düzensiz sulama

    • Zayıf bitki gelişimi

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti uygulanmalı.

  2. Yabancı ot kontrolü yapılmalı.

  3. Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalı.

  4. Bitki sıklığı azaltılarak hava sirkülasyonu artırılmalı.

  5. Yaprak altı gözlemi düzenli yapılmalı (erken teşhis için).

  6. Doğal düşmanlar korunmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde IRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Imidacloprid 4A Fide–erken gelişme Sistemik, uzun etkili.
Acetamiprid 4A Vegetatif gelişme Sistemik + temas etkili.
Flonicamid 29 Koloni başlangıcı Emici böceklerde beslenmeyi durdurur.
Pymetrozine 9B Çiçeklenme öncesi Virüs taşınımını azaltır.

AgroPlanet önerisi:
“Vektör ve Zararlı Yönetimi Modülü” üzerinden sıcaklık ve popülasyon takibiyle otomatik yaprak biti risk haritası oluşturulabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Coccinella septempunctata (uğur böceği)

    • Chrysoperla carnea (yeşil avcı sinek)

    • Aphidius colemani (yaprak biti parazitoiti)

  • Mikrobiyal ajanlar:

    • Beauveria bassiana, Lecanicillium lecanii (biyoinsektisit formunda).

  • Doğal çözümler: Neem yağı, potasyum sabunu, sarımsak ekstraktı.

Entegre Strateji

  • Yabancı ot kontrolü + doğal düşman korunumu

  • Düşük doz biyolojik uygulamalar

  • IRAC rotasyonlu kimyasal plan

  • AgroPlanet otomatik sensör uyarı sistemi

Bu yöntemlerle popülasyon %90 oranında kontrol altına alınabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %25–50.

  • Dolaylı zarar: virüs bulaşma riski artar.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu, Güneydoğu bölgelerinde her yıl görülür.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Zararlı Takibi Koloni yoğunluğu ve yaprak sayımı Sensör + gözlem
Gözlem Modülü Koloni alanı (%) + fotoğraf kaydı Mobil form
Uygulama Takvimi IRAC rotasyonlu planlama Otomatik öneri
Analitik Panel Popülasyon–verim ilişkisi Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri