Bilgi Bankası

Tripsler (Thrips tabaci Frankliniella spp.)

Etmen ve Biyolojisi

  • Zararlılar:

    • Thrips tabaci (Tütün tripsi)

    • Frankliniella occidentalis (Batı çiçek tripsi)

  • Taksonomi: Thysanoptera → Thripidae

  • Zararlı tipi: Emici-sokan ağız yapısına sahip, yaprak ve çiçek dokularında özsuyu emerek zarar verir.

  • Yaşam döngüsü:

    • Yılda 8–10 döl verebilir.

    • Yumurtalarını yaprak dokusu içine bırakır.

    • Gelişme süresi 10–15 gündür.

    • Kışı ergin veya pupa halinde bitki artıkları arasında geçirir.

Zarar Şekli

Dönem Zarar Tipi Etkisi
Fide – erken gelişme Yaprak hücrelerinin özsuyunu emer. Gümüşi renk değişimi, sararma.
Vejetatif gelişme Yaprak yüzeyinde beyaz–gri lekeler oluşur. Fotosentez azalır, bitki zayıflar.
Çiçeklenme dönemi Çiçek dokularında ve tablada beslenir. Tozlaşma bozulur, tohum verimi düşer.
Yoğun bulaşma Virüs taşınımı (TSWV, INSV). Sekonder enfeksiyon riski artar.

Kritik dönem: Çiçeklenme – tabla dolumu (BBCH 60–79).

Belirtiler

  • Yapraklarda gümüşi parıltı, ince beyaz lekeler.

  • Zamanla kahverengileşme ve nekroz.

  • Tabla üzerinde deforme olmuş çiçekler.

  • Yaprak altı ve çiçek içinde hareketli sarı–kahverengi küçük böcekler.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 25–32 °C

  • Risk faktörleri:

    • Sıcak, kuru hava koşulları

    • Azot fazlalığı

    • Yabancı ot yoğunluğu (özellikle Amaranthus, Chenopodium)

    • Yoğun ekim ve zayıf hava sirkülasyonu

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlada sürekli ayçiçeği ekiminden kaçınılmalı.

  2. Yabancı ot kontrolü: Özellikle virüs taşıyıcı yabani bitkiler temizlenmeli.

  3. Sulama: Bitki stresini azaltır, popülasyon artışını sınırlar.

  4. Bitki artıkları: Hasat sonrası toprak altına karıştırılmalı.

  5. Mavi yapışkan tuzaklar: Trips yoğunluğunun erken takibi için kullanılmalı.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde IRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Spinosad 5 Erken çiçeklenme Doğal kökenli, mide ve temas etkili.
Lambda-cyhalothrin 3A Popülasyon artışı başladığında Hızlı etkili, kısa kalıcılık.
Acetamiprid 4A Çiçeklenme öncesi Sistemik, uzun süreli etki.
Cyantraniliprole 28 Larva çıkışı dönemi Yeni nesil, düşük direnç riski.

AgroPlanet önerisi:
“Vektör Yönetimi Modülü” ile trips yoğunluğu ve sıcaklık-nem verileri üzerinden otomatik erken uyarı sistemi kurulabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Orius laevigatus (avcı çiçek tahtakurusu)

    • Chrysoperla carnea (yeşil avcı sinek)

    • Amblyseius cucumeris (yırtıcı akar)

  • Biyoinsektisitler:

    • Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae

  • Bitkisel çözümler: Neem yağı, sarımsak ekstraktı, potasyum sabunu.

Entegre Strateji

  • Mavi tuzak + sensör tabanlı izleme

  • Doğal düşman koruma ve biyolojik ajan kullanımı

  • IRAC rotasyonlu kimyasal plan

  • AgroPlanet risk haritası entegrasyonu

Bu stratejiyle zarar oranı %80–90 oranında azaltılabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli salgınlarda verim kaybı %20–40.

  • Tohum dolumu zayıflar, yağ oranı düşer.

  • Türkiye’de Ege, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Zararlı Takibi Trips yoğunluğu, mavi tuzak sayısı Haftalık kayıt
Uygulama Takvimi IRAC kodlu rotasyon önerisi Otomatik
Gözlem Modülü Yaprak rengi, zarar oranı (%) Mobil form
Analitik Panel Popülasyon–iklim korelasyonu Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri