Bilgi Bankası

Serbest Yaşayan Nematodlar (Pratylenchus spp. Hoplolaimus spp.)

Etmen ve Biyolojisi

  • Zararlı türler:

    • Pratylenchus penetrans (kök leke nematodu)

    • Pratylenchus neglectus

    • Hoplolaimus galeatus (mızrak nematodu)

  • Taksonomi: Nematoda → Pratylenchidae / Hoplolaimidae

  • Zararlı tipi: Endo–ektoparazit nematodlar; bitki köklerinde ve rizosferde yaşarlar.

  • Yaşam döngüsü:

    • 25–30 °C’de 3–4 haftada tamamlanır.

    • Dişiler yumurtalarını kök dokusu içine veya yüzeye bırakır.

    • Kök dokularında beslenirken hücreleri parçalayarak kahverengi nekroz oluştururlar.

Zarar Şekli

Dönem Zarar Tipi Etkisi
Fide – erken gelişme Kök uçlarında beslenme ve doku tahribi. Kök gelişimi zayıf, fideler bodur.
Vejetatif gelişme Kök kabuğunda kahverengi lekeler. Su ve besin alımı engellenir.
Yoğun bulaşma Sekonder mantar enfeksiyonları (Fusarium, Rhizoctonia). Kök çürüklüğü ve solgunluk.

Kritik dönem: Fide çıkışından tabla oluşumuna kadar (BBCH 00–59).

Belirtiler

  • Köklerde kahverengi lekeler, çatlamalar, çürüme.

  • Bitki gelişimi geriler, yapraklarda kloroz ve solgunluk.

  • Şiddetli enfeksiyonda bitki erken olgunlaşır veya kurur.

  • Kök sistemi kısa, ince ve az yan köklü olur.

  • Çoğu zaman kompleks kök çürüklüğü etmenleriyle birlikte görülür.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 25–30 °C

  • Risk faktörleri:

    • Kumlu veya tınlı topraklar

    • Aşırı sulama

    • Enfekte bitki artıkları

    • Sürekli ayçiçeği ekimi (monokültür)

    • Zayıf organik madde içeriği

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Tahıllar (buğday, arpa) veya baklagillerle 3–4 yıllık rotasyon.

  2. Solarizasyon: Yaz aylarında 4–6 hafta süreyle nemli toprak örtülmelidir.

  3. Temiz fide ve tohum kullanımı.

  4. Organik madde uygulamaları: Kompost, leonardit, yeşil gübre.

  5. Toprak drenajı sağlanmalı.

  6. Bitki artıkları toplanıp imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde Uygulama Şekli Özellik
Fluopyram Damlama sulama Hem nematisit hem fungisit etkili.
Fosthiazate Toprak karışımı Yumurtadan çıkan larvalara etkili.
Abamectin Toprak drench Biyolojik kökenli, düşük kalıntı riski.
Oxamyl Toprak uygulaması Sistemik nematisit, kısa kalıcılıklı.

AgroPlanet önerisi:
“Toprak Nematodu Yönetim Modülü” sensör destekli sıcaklık, nem ve geçmiş veri analizleriyle Nematod Risk Skoru oluşturabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Paecilomyces lilacinus, Pochonia chlamydosporia (yumurta paraziti mantarlar)

    • Bacillus firmus, Pasteuria penetrans (bakteri antagonisti)

  • Bitkisel ekstraktlar: Neem, sarımsak, hardal, karanfil yağı.

  • Biyofumigasyon: Brassica bitkilerinin toprağa karıştırılması (glukozinolat etkisi).

Entegre Strateji

  • Ekim nöbeti + solarizasyon

  • Organik madde + biyolojik ajan

  • Düşük doz nematisit + AgroPlanet izleme

  • Erken teşhis için laboratuvar kök-toprak analizi

Bu stratejiyle popülasyon %80–90 oranında baskılanabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmada verim kaybı %30–50.

  • Sekonder mantar hastalıklarını tetikler.

  • Türkiye’de özellikle İç Anadolu, Marmara ve Güneydoğu bölgelerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Toprak Zararlısı Takibi Nematod yoğunluğu (J2/100 g toprak) Laboratuvar verisi
Uygulama Takvimi Nematisit ve biyolojik ajan planı Otomatik öneri
Gözlem Modülü Kök leke oranı (%) + fotoğraf Mobil form
Analitik Panel Nematod–verim ilişkisi Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri