Bilgi Bankası

Kırma Böcekleri (Rhyzopertha dominica Tribolium castaneum)

Etmen ve Biyolojisi

  • Zararlı türler:

    • Rhyzopertha dominica (Tahıl kırma böceği)

    • Tribolium castaneum (Kırmızı un böceği)

  • Taksonomi: Coleoptera → Bostrichidae / Tenebrionidae

  • Zararlı tipi: Depolanmış ayçiçeği tohumlarında, çekirdek ve yağ dokularında beslenen depo zararlısı böcek.

  • Yaşam döngüsü:

    • Yılda 5–8 döl verebilir.

    • Dişi 300–400 yumurta bırakır, yumurtalar tohum yüzeyine veya çatlaklara bırakılır.

    • Larvalar tohum içinde gelişir, pupa evresi de tohum içinde tamamlanır.

    • Uygun koşullarda yaşam döngüsü 25–35 günde tamamlanır.

Zarar Şekli

Dönem Zarar Tipi Etkisi
Depolama dönemi Larvalar tohum içini yer, unumsu hale getirir. Ağırlık kaybı, yağ oranı azalır.
Uzun depolama Küf gelişimini tetikler. Ürün bozulur, kötü koku oluşur.
İhracat süreci Delikli ve tozlu görünüm. Görsel kalite ve ticari değer düşer.

Kritik dönem: 3 aydan uzun süreli depolama.

Belirtiler

  • Depoda tohum tozu (unumsu kalıntı) birikimi.

  • Tohum yüzeyinde çıkış delikleri.

  • Kırmızımsı kahverengi böcekler ürün yüzeyinde görülür.

  • Şiddetli bulaşmada ısınma ve küflenme.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 27–32 °C

  • Nem oranı: %11 üzeri ürün nemi

  • Risk faktörleri:

    • Temizlenmemiş depo

    • Nemli ortam

    • Eski ürün kalıntıları

    • Uzun süreli stok

    • Zayıf havalandırma

Kültürel Mücadele

  1. Depo temizliği ve dezenfeksiyonu yapılmalı.

  2. Depo sıcaklığı 20 °C’nin altında tutulmalı.

  3. Ürün nemi %9’un altında olmalı.

  4. Hasat sonrası ürün iyi kurutulmalı.

  5. Depo yüzeyleri kireç ve insektisit karışımıyla temizlenmeli.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde Uygulama Şekli Özellik
Phosphine (Alüminyum fosfit) Fumigasyon Tüm evrelere etkili, kalıntısız.
Deltamethrin Yüzey uygulaması Kısa süreli koruma sağlar.
Permethrin Boş depo ilaçlaması Uzun süreli etki.
Spinosad Sprey formülasyonu Doğal kökenli, düşük kalıntı riski.

AgroPlanet önerisi:
“Depo Zararlısı Yönetim Modülü” sensör destekli sıcaklık–nem ölçümüyle Kırma Böceği Aktivite Haritası oluşturabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Anisopteromalus calandrae, Lariophagus distinguendus (parazitoit arılar)

  • Doğal çözümler:

    • Neem yağı, defne yaprağı, karanfil yağı (repellent etki).

    • Beauveria bassiana bazlı biyoinsektisitler.

Entegre Strateji

  • Kurutma + temiz depo

  • Fumigasyon + doğal yağ uygulaması

  • IRAC kod rotasyonuna uygun insektisit kullanımı

  • AgroPlanet erken uyarı sistemi ile nem alarmı

Bu stratejiyle zarar oranı %90 oranında azaltılabilir.

Ekonomik Önemi

  • Yoğun bulaşmalarda ürün kaybı %20–40.

  • Yağ oranı ve çimlenme gücü düşer.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Güneydoğu depolarında yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Depo Takibi Böcek yoğunluğu (tohum başına birey) Laboratuvar verisi
Uygulama Takvimi Fumigasyon planı Otomatik öneri
Gözlem Modülü Delik oranı (%) + fotoğraf Mobil form
Analitik Panel Popülasyon–nem ilişkisi Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri