Bu dönem, ayçiçeği tohumunun su alarak şişmesi, embriyonun aktifleşmesi ve fide haline gelmesiyle başlar.
Bitki yaşam döngüsünün başlangıcı olan bu evre, tohumun çimlenmesi, hipokotil uzaması ve ilk gerçek yaprakların açılmasıyla tamamlanır.
Çimlenme süresi genellikle 5–10 gün olup, sıcaklık, nem ve toprak yapısı bu süreci doğrudan etkiler.
Fizyolojik Süreçler
Süreç
Açıklama
Önemi
Su Alımı (İmbibisyon)
Tohum su alarak metabolizmasını aktive eder
Enzim aktivasyonunun başlangıcı
Solunum Aktivasyonu
Depolanmış besin maddeleri enerjiye dönüştürülür
Kök ve gövde uzamasının başlaması
Kök Ucunun Gelişimi
Radikula toprağa nüfuz eder
Su ve besin alımı başlar
Hipokotil Uzaması
Gövde toprağı yararak yukarı çıkar
Fide oluşumunun tamamlanması
Kotiledon Açılımı
İlk yapraklar fotosenteze başlar
Bitki kendi besinini üretmeye başlar
Hormonel ve Metabolik Aktivite
Hormon / Enzim
Görev
Etkisi
Giberellin (GA₃)
Tohumdaki nişasta ve proteinlerin mobilizasyonunu sağlar
Çimlenme hızını artırır
Auksin (IAA)
Kök ve gövde yönelimini düzenler
Fide morfolojisini belirler
Sitokinin
Hücre bölünmesini uyarır
Fide dokularının gelişimi
Amilaz
Nişasta yıkımını sağlar
Enerji üretimi
Katalaz / Peroksidaz
Oksidatif stresi azaltır
Genç doku korunumu
Çevresel Faktörlerin Etkisi
Toprak sıcaklığı: 8–10 °C altında çimlenme yavaşlar; 18–25 °C arası en uygun aralıktır.
Toprak nemi: Nem eksikliği çimlenmeyi durdurur; aşırı nem ise kök çürüklüğüne neden olur.
Toprak yapısı: İyi havalanan, tınlı yapılar kök gelişimi için idealdir.
Ekim derinliği: 4–6 cm optimumtur; daha derin ekimde fide çıkışı zorlaşır.
Zararlı ve Hastalık Riskleri
Etmen
Etki
Korunma Yöntemi
Tohum çürüklüğü (Pythium spp., Rhizoctonia spp.)
Çimlenme kaybı
Biyolojik tohum kaplama veya Trichoderma uygulaması
Kök ur nematodları
Kök gelişimi engellenir
Mikrobiyal toprak uygulamaları
Toprak sineği larvaları
Fide köklerinde zarar
Tohum çevresi koruyucu biyolojik film
Düşük sıcaklık stresi
Fide deformasyonu
Ekim zamanı optimizasyonu
Verim ve Kalite Üzerine Etkiler
Çimlenme başarısı, bitki sıklığını ve tarla homojenliğini belirler.
Sağlıklı fide gelişimi, ilerleyen evrelerde kök yapısı ve verim potansiyelini doğrudan etkiler.
Düzgün çıkış göstermeyen alanlar, ilerleyen dönemde verim boşlukları oluşturur.
