Ayçiçeği; farklı iklim ve toprak koşullarına uyum sağlayabilen bir bitkidir. Ancak çevresel stresler (kuraklık, sıcaklık, toprak dengesizlikleri) ve yönetimsel hatalar (ekim zamanı, sulama, gübreleme gibi) verimi ve yağ kalitesini olumsuz etkiler.
Bu sorunların bir kısmı doğrudan çevresel etkilerden kaynaklanırken, bir kısmı yanlış uygulama ve yönetim eksikliğinden doğar. AgroPlanet sistemi bu sorunları tanıma, izleme ve yönetim önerileriyle üreticiyi yönlendirmek için kullanılır.
İklim ve Çevresel Faktörler
Sorun
Etkisi / Belirtiler
Yönetim ve Çözüm Önerileri
Kuraklık ve su stresi
Yaprak solması, erken yaşlanma, düşük tohum dolumu ve yağ oranı azalması görülür.
Sulama aralıkları düzenlenmeli, toprak organik maddesi artırılmalı, nem sensörleriyle takip yapılmalı.
Aşırı yağış veya su baskısı
Kök çürüklüğü, oksijen azlığı ve mikro element eksiklikleri oluşur.
Drenaj sistemleri kurulmalı, sulama aralıkları optimize edilmeli, havalandırma işlemleri yapılmalı.
Yüksek sıcaklık
Polen sterilitesi ve düşük döllenme oranı görülür, başçıkta yanık oluşabilir.
Sıra yönü kuzey–güney olacak şekilde ekim yapılmalı, çiçeklenme döneminde düzenli sulama yapılmalı, antistres ürünleri uygulanmalı.
Düşük sıcaklık (soğuk stresi)
Çimlenme ve fide gelişimi gecikir, sararma görülür.
Ekim zamanı toprak sıcaklığı 8–10°C olduğunda başlatılmalı, biyostimülan içeren tohum kaplamaları kullanılmalı.
Rüzgar ve fırtına hasarı
Sap kırılması ve bitki devrilmeleri görülür.
Sık ekimden kaçınılmalı, potasyum ve silisyum uygulamalarıyla gövde dayanıklılığı artırılmalı.
Toprak ve Besin Yönetimi Sorunları
Sorun
Etkisi / Belirtiler
Yönetim ve Çözüm Önerileri
Toprak tuzluluğu
Yaprak kenarlarında yanık, düşük su alımı ve köklerde tuz birikimi.
Tuz yıkama sulamaları yapılmalı, kalsiyum ve humik asit uygulamaları ile iyon dengesi sağlanmalı.
Toprak pH dengesizliği
Mikro besin alımı bozulur, sararma ve gelişim geriliği görülür.
Asidik topraklarda kireçleme, alkali topraklarda asitleyici ürünler kullanılmalı, yapraktan mikro element desteği yapılmalı.
Besin dengesizliği
Aşırı azot yumuşak gövde ve düşük yağ oranına, az fosfor zayıf kök gelişimine, az potasyum düşük stres dayanımına neden olur.
Fenolojiye uygun besleme planı uygulanmalı, yaprak analizlerine göre dozlar ayarlanmalı.
Yönetimsel Uygulama Hataları
Sorun
Etkisi / Belirtiler
Yönetim ve Çözüm Önerileri
Yanlış ekim zamanı
Çiçeklenme dönemi sıcak stresine denk gelir, döllenme azalır.
Bölgesel iklim koşullarına göre uygun ekim zamanı belirlenmeli.
Uygun olmayan ekim sıklığı
Fazla sık ekim devrilme riskini, seyrek ekim yabancı ot rekabetini artırır.
Sıra üzeri ve arası mesafeler dengelenmeli, tohum kalibrasyonu yapılmalı.
Sulama hataları
Fazla su kök çürümesine, az su döllenme başarısızlığına yol açar.
Toprak nem sensörüyle izleme yapılmalı, kritik dönemlerde su dengesi korunmalı.
Yanlış hasat zamanı
Erken hasat düşük yağ oranına, geç hasat dökülme ve kalite kaybına neden olur.
Başçıkların %80–90’ı kahverengiye döndüğünde, nem %9–12 olduğunda hasat yapılmalı.
İnsan Kaynağı ve Yönetim Eksiklikleri
Sorun
Etkisi / Belirtiler
Yönetim ve Çözüm Önerileri
Eğitim eksikliği
Yanlış gübre ve ilaç dozları, gereksiz maliyetler.
AgroPlanet eğitim modülleriyle operatörlere rehberlik sağlanmalı.
Kayıt tutmama
Tekrarlanan hatalar ve verimsiz planlama görülür.
Tarla günlüğü ve dijital kayıt sistemi aktif kullanılmalı.
Zayıf koordinasyon
Sulama, besleme ve ilaçlama işlemleri çakışır.
Dijital iş planı takvimi oluşturulmalı, ekipler arası iletişim güçlendirilmeli.
AgroPlanet Uygulamasıyla Entegrasyon
Sorun Tanı Modülü: Gözlenen belirtiye göre olası çevresel veya yönetimsel nedenleri gösterir.
Kayıt ve İzleme: Sulama, besleme, iklim ve gözlem verileri sisteme işlendiğinde otomatik uyarılar verir.
Besleme Asistanı: Bitkinin fenolojik dönemine göre dengeli element oranlarını önerir.
Raporlama ve Karşılaştırma: Yıllar arası verim farklarını grafiklerle analiz eder, stres kaynaklarını belirler.
