Ayçiçeğinde hasat ve depolama süreçleri, ürünün fiziksel bütünlüğünü ve yağ kalitesini korumada kritik öneme sahiptir.
Yanlış hasat zamanı, yetersiz kurutma, uygunsuz depolama koşulları veya zararlılar; hem verim hem de kalite kaybına yol açar.
Bu dönem, AgroPlanet’in “Hasat Sonrası Yönetim” modülünde izlenmesi gereken en hassas aşamalardan biridir.
Hasat Kaynaklı Sorunlar
Sorun
Etkisi / Belirtiler
Yönetim ve Çözüm Önerileri
Erken hasat
Düşük yağ oranı, yüksek nemli tohum, depolamada küf gelişimi riski.
Tohum nemi %9–12 seviyesine düştüğünde hasat yapılmalı, olgunluk rengi kahverengiye dönmüş olmalı.
Geç hasat
Tohum dökülmesi, kuş zararı, kırılma ve yabancı madde oranında artış.
Hasat zamanı optimum olgunlukta belirlenmeli, mekanik hasat öncesi rüzgar ve nem durumu dikkate alınmalı.
Uygunsuz biçerdöver ayarları
Kırık tohum oranı yükselir, yağ oksidasyonu hızlanır.
Biçerdöver tambur devri ve elek ayarları kalibre edilmeli, kırık oranı %1’in altında tutulmalı.
Hasat sırasında yüksek nem
Küf gelişimi, Aspergillus ve Penicillium türlerinin aktivasyonu.
Hasat sonrası ısı kontrollü kurutma uygulanmalı, sıcak hava 40–45°C’yi geçmemeli.
Depolama Kaynaklı Sorunlar
Sorun
Etkisi / Belirtiler
Yönetim ve Çözüm Önerileri
Yüksek depo nemi (%>65 RH)
Mikotoksin (aflatoksin, ochratoksin) gelişimi, renk bozulması, küf kokusu.
Depo nemi %50–60 aralığında tutulmalı, havalandırma yapılmalı, higrometre ile sürekli izleme sağlanmalı.
Sıcaklık kontrolsüzlüğü
Yağ oksidasyonu, serbest yağ asidi artışı, raf ömrü düşüşü.
Depo sıcaklığı 15–20°C aralığında olmalı, periyodik sıcaklık sensörleriyle izleme yapılmalı.
Yetersiz kurutma
Yığın içinde terleme, ısınma ve bozulma riski.
Kurutma sonrası tohum nemi %8–9 seviyesinde sabitlenmeli.
