Bilgi Bankası

Lipoksigenaz (LOX)

Lipoksigenaz (LOX), ayva (Cydonia oblonga) meyvesinde yağ asidi oksidasyon zincirinin temel enzimidir.
Bu enzim, çoklu doymamış yağ asitlerini (özellikle linoleik ve linolenik asitleri) hidroperoksitlere dönüştürerek uçucu aroma bileşikleri, jasmonik asit ve savunma sinyalleri üretimini başlatır.

LOX enzimi, hem meyve olgunlaşması hem de biyotik/abiyotik stres tepkileri sırasında aktif rol oynar.

Ayvada LOX Fonksiyonları

Özellik Açıklama
Ana Görev Linoleik ve linolenik asitlerden hidroperoksit (HPOD, HPOT) üretir.
Aroma Oluşumu Bu hidroperoksitler aldehit, alkol ve ester bileşiklerine dönüştürülerek meyvenin karakteristik aromasını oluşturur.
Savunma Rolü LOX ürünleri jasmonik asit sentezinde kullanılır; bu da yaralanma ve patojen saldırısına karşı savunma genlerini aktive eder.
Olgunlaşma Etkisi Olgunlaşmanın ileri evrelerinde LOX aktivitesi artar → yumuşama, aroma, renk ve etilen artışı gözlenir.
Hasat Sonrası Etki Depolama koşullarında (özellikle 0–5 °C’de) LOX aktivitesi kontrol edilmezse lipid peroksidasyonu ve zar bozulması oluşur.

Biyokimyasal Özellikleri
Özellik Değer / Açıklama
Tepkime Linoleik asit + O₂ → 13-HPOD (13-hidroperoksi oktadekadienoik asit)
Ko-faktörler Fe³⁺
Optimal pH 6.0 – 7.5
Optimal Sıcaklık 25 – 35 °C
Lokalizasyon Kloroplast zarları, sitoplazma, peroksizom
İndüklenme Faktörleri Işık, etilen, yara, oksidatif stres, düşük sıcaklık
İnhibitörler Antioksidanlar (ör. BHT, tokoferoller), düşük O₂ ortamı, NO gazı

Ayvada Kalite, Aroma ve Raf Ömrüne Etkisi

  • LOX aktivitesi aroma profili (yeşil, meyvemsi notalar) ile yakından ilişkilidir.

  • Aşırı LOX aktivitesi → lipid peroksidasyonu, membran bozulması, doku kararması.

  • Dengeli LOX aktivitesi → yüksek aroma kalitesi ve düşük oksidatif stres.

  • 1-MCP veya NO uygulamaları, LOX aktivitesini baskılayarak raf ömrünü uzatır.

LOX ve Diğer Enzimlerle Etkileşim

LOX, oksidatif metabolizma ve savunma zinciri içinde şu enzimlerle birlikte çalışır:

  • Peroksidaz (POD): LOX ürünlerini okside eder, lignin senteziyle ilişkilidir.

  • Superoksit dismutaz (SOD): LOX kaynaklı ROS birikimini kontrol eder.

  • ACC oksidaz (ACO): LOX-jasmonat yoluyla etilen üretimini etkiler.

  • Lipaz / Esteraz: LOX’un substratı olan yağ asitlerini serbestleştirir.

AgroPlanet Uygulaması İçin Not

LOX enzimi, “Aroma ve Savunma Enzimleri” modülünde “Yağ Asidi Oksidasyonu ve Aroma Oluşumu” kategorisinde yer almalıdır.

İzleme Dönemleri:

  • Meyve Gelişimi (60–79)

  • Olgunlaşma (80–89)

  • Hasat Sonrası – Dinlenme (90–99)

Bu veri, soğuk depolama izleme, aroma tahmini, ve biyotik stres algılama algoritmalarında kullanılabilir.

İlaç Önerileri