Askorbik asit peroksidaz (APX), ayvada (Cydonia oblonga) reaktif oksijen türleri (ROS) kontrolünde görev alan temel antioksidan enzimlerden biridir.
Bu enzim, hidrojen peroksiti (H₂O₂) askorbik asit (vitamin C) kullanarak suya dönüştürür ve hücredeki oksidatif stresi azaltır.
APX, AsA-GSH (Askorbik Asit–Glutatyon) döngüsünün ana bileşenlerinden biridir ve soğuk, kuraklık, tuzluluk, patojen saldırısı ve olgunlaşma süreçlerinde aktif rol oynar.
Ayvada APX Fonksiyonları
Özellik
Açıklama
Ana Görev
H₂O₂’yi askorbik asitle indirger → 2H₂O + monodehidroaskorbat oluşur.
Hücre Koruması
ROS birikimini önleyerek hücre zarlarını, kloroplastları ve mitokondrileri korur.
Savunma Rolü
Fungal enfeksiyon, etilen artışı veya depolama streslerinde antioksidan savunmayı güçlendirir.
Hasat Sonrası Etki
APX aktivitesi, soğuk depolama ve 1-MCP uygulamalarıyla birlikte kabuk kararması ve yumuşama riskini azaltır.
Fenolik Denge
APX, PAL ve POD ile birlikte fenolik bileşiklerin oksidatif korunmasında rol oynar.
Biyokimyasal Özellikleri
Özellik
Değer / Açıklama
Tepkime
H₂O₂ + AsA → 2H₂O + DHA
Ko-faktör
Heme (Fe³⁺)
Optimal pH
6.5 – 7.0
Optimal Sıcaklık
25 – 35 °C
Lokalizasyon
Kloroplast, peroksizom, mitokondri, sitozol
İndüklenme Faktörleri
Işık, düşük sıcaklık, tuzluluk, etilen, salisilik asit, NO
İnhibitörler
Yüksek pH, ağır metal iyonları (Hg²⁺, Cd²⁺)
Ayvada APX Aktivitesinin Önemi
Yüksek APX aktivitesi, meyvede oksidatif dayanıklılığı artırır ve depolama ömrünü uzatır.
Etilen stresinde APX, ROS birikimini sınırlayarak erken yaşlanmayı önler.
Ca²⁺, NO ve kitosan uygulamaları APX gen ekspresyonunu yükselterek biyotik streslere karşı koruma sağlar.
Soğuk depolamada APX + GR + SOD birlikte çalışarak redoks denge sistemini sürdürür.
AsA–GSH Döngüsündeki Yeri
APX, askorbat-glutatyon döngüsünün (AsA-GSH cycle) merkezinde yer alır:
SOD → O₂⁻ → H₂O₂
↓
APX → H₂O₂ → H₂O (AsA kullanarak)
↓
DHA → DHAR / GR → AsA yenilenmesi
Bu mekanizma, hücre içi redoks dengesini ve antioksidan kapasiteyi korur.
AgroPlanet Uygulaması İçin Not
APX, “Antioksidan Enzimler” modülünde “H₂O₂ Detoksifikasyonu ve Redoks Koruma” kategorisinde yer almalıdır.
İzleme Dönemleri:
Meyve Gelişimi (60–79)
Olgunlaşma (80–89)
Hasat Sonrası – Dinlenme (90–99)
Bu veri, soğuk depolama risk analizi, biyotik stres uyarısı ve raf ömrü tahmini modüllerinde kullanılabilir.
