Bilgi Bankası

Salisilik Asit (SA)
Salisilik asit (SA), bitkilerde savunma, stres toleransı, olgunlaşma ve sinyal iletimi süreçlerinde görev alan bir fenolik bileşiktir. Ayvada bu hormon, özellikle biyotik ve abiyotik stres koşullarına karşı direnç, antioksidan savunma aktivasyonu ve meyve kalitesi üzerinde etkili rol oynar.

Özellik Açıklama
Kimyasal yapı C₇H₆O₃ – Fenolik asit (2-hidroksibenzoik asit)
Fizyolojik rolü Savunma sinyali, stres tepkisi düzenleyicisi
Doğal kaynağı Kloroplast ve sitozolde şikimik asit yolundan sentezlenir
Formları Serbest SA, glikozit formu (SAG), metil salisilat (MeSA)

Biyosentez ve Taşınım Mekanizması (Ayva Bitkisi Özelinde)

  • Şikimik Asit Yolu → Fenilalanin → Benzoik Asit → Salisilik Asit

  • Üretimi genellikle stres sinyalleri veya patogen saldırısı sonrası artar.

  • Metil salisilat (MeSA), uçucu form olarak bitkide uzak dokulara taşınabilir.

Fizyolojik Roller ve Etkiler

Süreç Salisilik Asidin Rolü Açıklama
Hastalık direnci (SAR) Patogenle indüklenmiş savunmayı aktive eder PR-proteinlerinin (β-1,3-glukanaz, kitosanaz) üretimini artırır
Stres toleransı Antioksidan enzimleri aktive eder CAT, APX, POD, SOD aktivitelerini artırır
Fotosentez ve solunum ROS birikimini dengeler Klorofil bozulmasını azaltır
Olgunlaşma ve kalite Renk gelişimi ve fenolik madde birikimini uyarır Tat, aroma ve antioksidan kapasiteyi artırır
Etilen ile etkileşim Etilen sentezini baskılar Yaşlanmayı ve yumuşamayı geciktirir

Diğer Hormonlarla Etkileşim
Hormon Etkileşim Etki Sonucu
Jasmonik Asit (JA) Antagonistik Savunma yanıtlarında denge sağlar
Etilen (ET) Antagonistik Meyve olgunlaşmasını yavaşlatır
Auksin (IAA) Zayıf sinerjik Kök ve sürgün gelişiminde destekleyici
ABA (Abscisik Asit) Sinerjik Kuraklık ve tuzluluk stresine dayanıklılığı artırır

Ayvada Uygulama ve Pratik Önemi

  • SA uygulamaları (örneğin 0.5–2 mM), hasat öncesi dönemde meyve sertliği, antioksidan kapasite ve mantar patojenlerine karşı dayanıklılığı artırır.

  • Soğuk depolama sırasında SA, soğuk zararı ve kahverme oluşumunu azaltır.

  • Post-hasat daldırma uygulamaları, raf ömrünü uzatarak fungal çürüklükleri (Alternaria, Botrytis) azaltır.

Antioksidatif Etki ve Enzimlerle İlişki
Salisilik asit;

  • Katalaz (CAT), Peroksidaz (POD), Askorbik Asit Peroksidaz (APX), Süperoksit Dismutaz (SOD) enzimlerini aktive eder.

  • Bu enzimlerin koordineli çalışması, ayva meyvesinde oksidatif stresi ve hücre zarı peroksidasyonunu önler.

İlaç Önerileri