Abscisik Asit (ABA)
Abscisik Asit (ABA), bitkilerde büyümenin durdurulması, yaprak dökümü, dormansi ve stres toleransı süreçlerinde görev alan önemli bir karotenoid türevli bitki hormonudur. Ayvada özellikle su stresi, olgunlaşma, yaprak dökümü ve kış dinlenmesi gibi fizyolojik olayları düzenler.
Özellik
Açıklama
Kimyasal formül
C₁₅H₂₀O₄
Kimyasal sınıf
Seskiterpenoid (karotenoid kökenli)
Fiziksel özellik
Yağda çözünen zayıf asit
Sentez bölgesi
Kloroplastlar ve plastidler (özellikle yaprak ve meyvede)
Biyosentez Mekanizması (Ayva Bitkisi Özelinde)
ABA sentezi, karotenoidlerden türeyen mevalonat dışı yol üzerinden gerçekleşir:
β-karoten → Zeaksantin → Violaksantin
Violaksantin → Neoksantin
Neoksantin → Xantoksin (NCED enzimi ile)
Xantoksin → Abscisik Aldehit → Abscisik Asit (ABA)
Bu süreç özellikle stres koşullarında (susuzluk, tuzluluk, düşük sıcaklık) hızlanır.
Fizyolojik Roller ve Etkiler
Süreç
ABA’nın Rolü
Açıklama
Su stresi
Stomaların kapanmasını sağlar
Transpirasyonu azaltarak su kaybını önler
Yaprak dökümü
Abscisyon tabakasında hücre ayrışmasını tetikler
Dormansiye geçişi destekler
Dormansi (dinlenme)
Tohum ve tomurcukların gelişimini baskılar
Kış dönemine hazırlık sağlar
Olgunlaşma
Şeker birikimi ve renk değişimini etkiler
Etilenle birlikte olgunluğu artırır
Stres tepkileri
Antioksidan enzimleri aktive eder
CAT, POD, SOD, APX aktivitesini artırır
Diğer Hormonlarla Etkileşim
Hormon
Etkileşim
Etki Sonucu
Etilen (ET)
Sinerjistik
Olgunlaşma ve yaşlanmayı hızlandırır
Salisilik Asit (SA)
Sinerjistik
Stres toleransını artırır
Jasmonat (JA)
Sinerjistik
Savunma tepkilerini güçlendirir
Auksin (IAA)
Antagonistik
Büyüme ile dormansi arasındaki dengeyi sağlar
Gibberellin (GA)
Antagonistik
Dinlenme ve çimlenme süreçlerini dengeler
Ayvada Uygulama ve Önemi
ABA seviyesi olgunlaşma öncesinde yükselir, meyve rengini ve tat bileşenlerini artırır.
Yaprak dökümü öncesi dönemde ABA, karbonhidrat taşınımını optimize eder.
Soğuk stresi ve kuraklığa karşı dayanıklılığı artırır.
Exojen ABA uygulamaları (50–200 µM), hasat sonrası su kaybını azaltır ve raf ömrünü uzatır.
Antioksidan ve Savunma İlişkisi
ABA, reaktif oksijen türlerinin (ROS) birikimini kontrol ederek hücre zarı bütünlüğünü korur.
Bu etki özellikle soğuk depolama süresince ayva meyvesinin bozulmasını önler.
