Gibberellinler (GA₃ GA₄/₇)
Gibberellinler (GA’lar), bitkilerde büyüme, hücre uzaması, çiçeklenme ve meyve gelişimi süreçlerinde görev alan diterpenoid yapılı hormonlardır. Ayvada özellikle sürgün uzaması, meyve iriliği, çekirdek gelişimi ve dormansi kırılmasında önemli rol oynar.
Özellik
Açıklama
Kimyasal sınıf
Diterpenoid asitler
Ana formlar
GA₃ (Gibberellik asit), GA₄/₇ karışımı
Kimyasal formül
C₁₉H₂₂O₆ (GA₃)
Fiziksel özellik
Kristalize, suda çözünür, asidik yapı
Sentez bölgesi
Genç yaprak, embriyo, tomurcuk ve büyüyen meyve dokuları
Biyosentez Mekanizması (Ayva Bitkisi Özelinde)
Başlangıç: Geranil geranil difosfat (GGDP)
→ ent-Kauren (plastidlerde)
→ GA₁₂-aldedhit (mikrozomlarda)
→ Aktif GA formları (GA₁, GA₃, GA₄, GA₇) (sitoplazmada)
Ayvada, aktif GA formları özellikle erken gelişim evrelerinde (tomurcuk–meyve tutumu arası) yoğundur.
Fizyolojik Roller ve Etkiler
Süreç
Gibberellinlerin Rolü
Açıklama
Sürgün uzaması
Hücre duvarı elastikiyetini artırır
Boy artışı ve dallanmayı teşvik eder
Tomurcuk gelişimi
Dormansiyi kırar
Çiçek açma oranını artırır
Meyve tutumu ve büyümesi
Hücre bölünmesi ve uzamasını destekler
Meyve iriliğini artırır
Çekirdeksiz meyve oluşumu
Parthenokarpiyi teşvik eder
Çekirdeksiz ayva için kullanılır
Olgunlaşma geciktirme
Etilen sentezini baskılar
Meyve raf ömrünü uzatır
Diğer Hormonlarla Etkileşim
Hormon
Etkileşim
Etki Sonucu
Abscisik Asit (ABA)
Antagonistik
Dormansi–büyüme dengesini sağlar
Etilen (ET)
Antagonistik
Olgunlaşmayı yavaşlatır
Auksin (IAA)
Sinerjistik
Meyve büyümesini hızlandırır
Salisilik Asit (SA)
Hafif antagonistik
Büyüme yerine savunmayı önceler
Cytokinin (CK)
Sinerjistik
Hücre bölünmesi ve farklılaşmayı artırır
Ayvada Uygulama ve Önemi
GA₃ uygulamaları (10–20 ppm), meyve iriliğini ve çekirdek gelişimini artırır.
GA₄/₇ karışımı, çiçeklenme döneminde parthenokarpik meyve oluşumunu destekler.
Hasat öncesi GA uygulamaları, olgunlaşmayı geciktirir ve depolama dayanımını artırır.
Aşırı GA kullanımı, meyve şekil bozukluklarına veya geç renklenmeye neden olabilir.
Enzimatik ve Fizyolojik Etkiler
GA’lar, α-amilaz, invertaz ve peroksidaz gibi enzimleri aktive eder.
Bu sayede nişasta → şeker dönüşümü, enerji metabolizması ve hücre duvar gevşemesi hızlanır.
