Sitokininler (Zeatin Kinetin BAP)
Sitokininler, bitkilerde hücre bölünmesini, tomurcuk gelişimini ve yaşlanmanın gecikmesini düzenleyen adenin türevi hormonlardır. Ayvada, özellikle tomurcuk gelişimi, meyve tutumu ve yaprak yaşlanmasının geciktirilmesinde önemli görev üstlenir.
Özellik
Açıklama
Kimyasal yapı
Adenin (purin) türevi bileşikler
Ana formlar
Zeatin, Kinetin, 6-Benzilaminopurin (BAP)
Kimyasal formül (BAP)
C₁₂H₁₁N₅
Sentez bölgesi
Kök uçları, genç yaprak ve tohum embriyoları
Biyosentez Mekanizması (Ayva Bitkisi Özelinde)
Sitokinin sentezi genellikle kök dokularında gerçekleşir.
İzopentenil adenozin (iP) ara bileşiği, tRNA yıkımı veya IPT enzimi aktivitesiyle Zeatin ve türevlerine dönüşür.
Daha sonra ksilem yoluyla gövde, yaprak ve meyve dokularına taşınır.
Fizyolojik Roller ve Etkiler
Süreç
Sitokininlerin Rolü
Açıklama
Hücre bölünmesi
Mitozu uyarır
Bitki gelişiminde doku yenilenmesini sağlar
Sürgün ve tomurcuk gelişimi
Apikal dominansı azaltır
Yan tomurcukların büyümesini teşvik eder
Meyve tutumu ve büyümesi
Hücre bölünmesi ve meyve setini artırır
Meyve iriliğini destekler
Yaşlanmanın gecikmesi (senesens)
Klorofil yıkımını yavaşlatır
Yaprakların yeşil kalma süresini uzatır
Besin taşınımı
Şeker ve azot yönlendirmesini artırır
Aktif büyüme bölgelerinde enerji akışını sağlar
Diğer Hormonlarla Etkileşim
Hormon
Etkileşim
Etki Sonucu
Auksin (IAA)
Sinerjistik
Hücre uzaması ve bölünmesinde birlikte çalışır
Gibberellin (GA)
Sinerjistik
Hücre büyümesini hızlandırır
Abscisik Asit (ABA)
Antagonistik
Büyüme ile stres yanıtı arasındaki dengeyi sağlar
Etilen (ET)
Antagonistik
Yaşlanmayı geciktirir, etilen etkisini azaltır
Ayvada Uygulama ve Önemi
Çiçeklenme öncesi BAP (20–40 ppm) uygulamaları, tomurcuk gelişimi ve meyve tutumunu artırır.
Hasat sonrası BAP püskürtmesi, yaprak sararmasını geciktirir ve fotosentez aktivitesini uzatır.
Zeatin uygulamaları, çekirdeksiz veya az tohumlu meyve oluşumunda parthenokarpiye yardımcı olur.
Sitokinin + GA₃ kombinasyonları, meyve iriliği ve homojenliği açısından oldukça etkilidir.
Enzimatik ve Fizyolojik Etkiler
Sitokininler, nükleik asit sentezini (DNA/RNA) uyararak gen ekspresyonunu hızlandırır.
Klorofilaz ve peroksidaz gibi yaşlanmayı tetikleyen enzimleri baskılar.
Antioksidan enzimlerin (CAT, APX, SOD) aktivitesini destekleyerek hücre canlılığını korur.
