Auksinler (IAA IBA NAA)
Auksinler, bitkilerde büyüme yönelimi (tropizm), hücre uzaması, kök gelişimi ve meyve tutumu gibi olayları düzenleyen temel bitki hormonlarıdır. Ayvada özellikle sürgün uzaması, köklenme, çiçek tutumu ve meyve iriliği üzerinde etkilidir.
Özellik
Açıklama
Kimyasal yapı
Indol veya naftalen türevi zayıf asitler
Başlıca formlar
IAA (Indol-3-asetik asit), IBA (Indol-3-bütirik asit), NAA (Naftalen asetik asit)
Kimyasal formül (IAA)
C₁₀H₉NO₂
Sentez bölgesi
Genç yapraklar, sürgün uçları, çiçek tomurcukları
Biyosentez Mekanizması (Ayva Bitkisi Özelinde)
Triptofan aminoasidinden türetilir.
Yol: Triptofan → Indol-3-piruvat (IPA) → IAA
Bu süreç, özellikle aktif büyüme dönemlerinde (şubat–mayıs) yoğunlaşır.
IAA, floemle taşınır ve kök uçları ile genç dokularda birikir.
Fizyolojik Roller ve Etkiler
Süreç
Auksinlerin Rolü
Açıklama
Hücre uzaması
Hücre duvarını gevşetir (H⁺ pompası aktivasyonu)
Boy uzaması ve dal gelişimi
Kök oluşumu (rizogenez)
Adventif kök oluşumunu teşvik eder
Fidan üretimi ve çelik köklendirmede etkilidir
Apikal dominans
Yan tomurcuk büyümesini baskılar
Bitki formunu düzenler
Meyve tutumu
Çiçek dökümünü azaltır
Meyve set oranını artırır
Parthenokarpi (çekirdeksiz meyve)
Döllenme olmadan meyve oluşumu sağlar
Tohumsuz ayva üretiminde kullanılabilir
Taşınma ve yönelim (tropizm)
Işığa ve yerçekimine yönelimi sağlar
Fotosentez verimliliği artar
Diğer Hormonlarla Etkileşim
Hormon
Etkileşim
Etki Sonucu
Sitokinin (CK)
Antagonistik
Sürgün–kök dengesi oluşturur
Gibberellin (GA)
Sinerjistik
Hücre uzaması artar
Etilen (ET)
Sinerjistik
Yaprak dökümünü tetikleyebilir
Abscisik Asit (ABA)
Antagonistik
Büyümeyi sınırlar
Jasmonat (JA)
Antagonistik
Savunma yönelimi artar, büyüme yavaşlar
Ayvada Uygulama ve Önemi
IBA (1,000–3,000 ppm) çelik köklendirme solüsyonlarında yaygın kullanılır.
NAA (10–20 ppm) çiçeklenme öncesi uygulandığında meyve tutumunu artırır.
IAA doğal formu, genç sürgünlerde doğal olarak yüksek olup sürgün uzamasını ve yaprak büyümesini teşvik eder.
Aşırı uygulamalarda meyve deformasyonu veya yaprak yanıkları görülebilir, bu nedenle optimum doz önemlidir.
Enzimatik ve Fizyolojik Etkiler
Auksinler, peroksidaz (POD) ve polifenol oksidaz (PPO) aktivitelerini düzenleyerek lignifikasyonu ve farklılaşmayı kontrol eder.
Ayrıca H⁺-ATPaz aktivasyonuyla hücre uzamasını sağlar.
