Ayvada yumuşama ve depolama kaybı, hasattan sonra meyve dokusunun su ve hücre bütünlüğünü kaybetmesiyle ortaya çıkan; sertlik azalması, hacim daralması ve raf ömrü kısalması ile karakterize edilen bir fizyolojik bozulmadır. Özellikle uzun süreli soğuk depolamada veya yüksek etilen varlığında görülür.
Fizyolojik Mekanizma
Faktör
Etki Mekanizması
Etilen Artışı (C₂H₄)
Hücre duvarında pektinaz ve poligalakturonaz enzimlerini aktive eder → pektin yıkımı → doku yumuşar
Kalsiyum (Ca) Eksikliği
Hücre duvarındaki kalsiyum-pektat bağlarını zayıflatır → hücre bütünlüğü bozulur
Aşırı Azot (N)
Yumuşak dokulu, su oranı yüksek meyve oluşur
Uzun Depolama Süresi
Hücre zarlarında oksidatif hasar → su kaybı ve doku çökmeleri
Biyokimyasal ve Enzimatik Temel
Enzim
Rolü
Etkisi
Pektin Metil Esteraz (PME)
Pektin zincirini kısmen hidrolize eder
Sertlik azalır
Poligalakturonaz (PG)
Pektin yıkımını hızlandırır
Hücreler arası bağ çözülür
β-Galaktosidaz (β-Gal)
Hücre duvarındaki şeker zincirlerini parçalar
Doku esnekliği düşer
Lipoksigenaz (LOX)
Membran lipidlerini okside eder
Hücre zar geçirgenliği artar
Soğuk Depolama Etkileri
Parametre
Kritik Değer
Etkisi
Sıcaklık
0–2 °C optimum
>4 °C’de metabolizma hızlanır, yumuşama artar
Nem (%RH)
90–95 %
Düşük nem → büzüşme ve su kaybı
O₂ / CO₂ Oranı
%2–3 O₂, %1–3 CO₂
CO₂ yüksek → anaerobik solunum ve tat bozulması
Depolama Süresi
2–3 ay
Daha uzun süreler doku bozulmasını hızlandırır
Yönetim ve Önleme Stratejileri
Aşama
Uygulama
Amaç
Hasat Öncesi
Kalsiyum formiat veya Ca-nitrat uygulaması
Hücre duvarı sağlamlığı
Hasat Sırası
Darbesiz toplama, yumuşak kutular
Mekanik hasarı azaltma
Hasat Sonrası
1-MCP / PPF Apple uygulaması
Etilen inhibisyonu
Depolama
Kontrollü atmosfer, yüksek nem
Solunumu yavaşlatma
Taşıma
Sabit soğuk zincir, titreşimsiz nakliye
Fiziksel stresin azaltılması
Belirtiler
Meyve dıştan sağlam görünür, bastırıldığında yumuşak dokular hissedilir
Kesildiğinde sulu-mush dokulu et yapısı gözlenir
Düşük Ca oranı veya uzun bekleme durumunda çekirdek çevresi kahverengileşir
Raf süresi kısalır, aroma kaybı yaşanır
Dijital İzleme (AgroPlanet Önerileri)
Etilen sensörü + CO₂/O₂ modülü ile ortam izleme
Sertlik sensörü (penetrometre bağlantılı) entegre takip
Nem kaybı ölçümü (%Weight Loss) otomatik hesaplama
