Ayvada kabuk kararması, meyve yüzeyinde kahverengimsi–siyah lekelerin veya oksidatif renk değişimlerinin ortaya çıktığı fizyolojik bir bozulmadır. Bu durum genellikle mekanik hasar, soğuk zararı, yüksek etilen, veya düşük kalsiyum düzeyi ile ilişkilidir.
Nedenleri ve Mekanizması
Faktör
Etki Mekanizması
Sonuç
Mekanik Darbe (Hasat / Taşıma)
Hücre zarlarının zedelenmesi → polifenol oksidaz (PPO) aktivasyonu
Lokal kararma alanları
Düşük Sıcaklık Stresi (<0 °C)
Hücre içi su kristalleşmesi → zar geçirgenliği artışı
Kabukta kahverengi–siyah bölgeler
Etilen (C₂H₄) Fazlalığı
Oksidatif enzim aktivasyonunu hızlandırır
Kararma yayılır
Kalsiyum Eksikliği (Ca)
Hücre duvarı dayanımı azalır
Kabuk yumuşar, oksidasyon kolaylaşır
Aşırı Işık / Güneş Yanığı
Kabuk pigmentlerinde bozunma
Yüzeyde renk düzensizlikleri
Enzimatik Oksidasyon Süreci
Enzim
Görevi
Etki
Polifenol Oksidaz (PPO)
Fenolik bileşikleri kinonlara okside eder
Kahverengi pigment oluşumu
Peroksidaz (POD)
Hidrojen peroksit kullanarak fenolikleri okside eder
Doku kararması
Fenilalanin Amonyak Liyaz (PAL)
Fenolik üretimini artırır
Oksidatif reaksiyon hızlanır
Depolama Koşullarının Etkisi
Parametre
Uygun Değer
Sapma Durumunda Etki
Sıcaklık
0–2 °C
<0 °C → soğuk yanığı, >4 °C → oksidasyon hızlanır
Bağıl Nem
%90–95
Düşük nem → kuruma ve yüzey çatlaması
O₂ / CO₂ Oranı
%2–3 O₂, %1–3 CO₂
Yüksek CO₂ → renk bozulması
Etilen Seviyesi
<0.02 ppm
Artarsa kabuk rengi hızla kararır
Önleme Stratejileri
Aşama
Uygulama
Amaç
Hasat Öncesi
Kalsiyum formiat, bor, silikon destekleri
Hücre duvarı güçlendirme
Hasat Esnası
Yumuşak elle toplama, plastik kaplama kutular
Darbe önleme
Hasat Sonrası
1-MCP veya PPF Apple uygulaması
Etilen inhibisyonu
Depolama
Hava sirkülasyonu + yüksek nem
Oksidatif kararmayı azaltma
Taşıma
Titreşimsiz, sabit soğuk zincir
Mekanik stresin önlenmesi
Belirtiler
Kabuk yüzeyinde kahverengi–siyah lekeler
Matlaşmış veya kurumuş görünüm
Zamanla lekelerin birleşerek geniş alanlara yayılması
Doku sertliği korunsa bile görsel kalite kaybı
Dijital Takip ve Uyarı (AgroPlanet Modülü)
PPO ve POD aktivite sensör verisi (analiz girişi)
Depo içi etilen düzeyi takibi
Yüzey rengi değişim sensörü (Lab)*
Uyarı örneği: “Kabuk rengi sapması %8 – Soğuk hasarı riski”
