Fizyolojik Sorunlar Ayvada hasat sonrası fizyolojik sorunlar, hasat zamanı, depolama koşulları, beslenme dengesizlikleri veya olgunluk yönetimindeki hatalardan kaynaklanır. Bu bozukluklar meyvenin görünümünü, dokusunu ve pazarlanabilirliğini doğrudan etkiler. En yaygın sorunlar; iç kararma, kabuk kararması, yumuşama, büzülme ve deformasyondur.
Başlıca Fizyolojik Sorunlar
Sorun Belirtiler Nedenleri Önleme Yöntemleri
İç Kararma (Internal Browning) Meyve eti kahverengiye döner, dışta fark edilmez. Düşük oksijen, yüksek CO₂, Ca eksikliği, erken hasat Hasat olgunluğunda toplama, Ca uygulaması, O₂ ≥ %1, CO₂ ≤ %5
Kabuk Kararması (Skin Browning) Kabuk yüzeyinde kahverengi lekeler Düşük sıcaklık stresi, mekanik darbe, aşırı nem 0–2 °C’de sabit sıcaklık, yüzey kaplaması, nem kontrolü
Yumuşama ve Hücre Çökmesi Doku gevşer, meyve dayanımı azalır Etilen fazlalığı, Ca eksikliği, yüksek solunum 1-MCP uygulaması, CaCl₂ daldırma, hızlı soğutma
Büzülme (Shriveling) Meyve yüzeyi buruşur, parlaklık kaybolur Düşük nem, yüksek hava sirkülasyonu %90–95 RH, karnauba kaplama, MAP ambalaj
Meyve Deformasyonu Asimetrik şekil, doku bozukluğu Dengesiz beslenme (özellikle Ca/K oranı) Dengeli gübreleme, kontrollü sulama
Kara Lekelenme (Black Spot) Yüzeyde siyah noktalar Düşük sıcaklıkta uzun depolama Kademeli soğutma, ısı şoku önleme
Fizyolojik Mekanizmalar
Etilen Artışı: Olgunlaşmayı hızlandırır, hücre duvar pektinazlarını aktive eder.
Fenolik Oksidasyon (PPO Aktivitesi): Polifenol oksidaz enzimi dokusal kararmaya yol açar.
Membran Bozulması: Lipoksigenaz (LOX) aktivitesiyle lipid peroksidasyonu artar, hücre zarları hasar görür.
Kalsiyum Eksikliği: Hücre duvar bütünlüğü bozulur, yumuşama ve iç kararma kolaylaşır.
Düşük Oksijen – Yüksek CO₂: Anaerobik solunum başlar, asetaldehit birikir ve renk değişimi oluşur.
Kontrol Stratejileri
Yaklaşım Uygulama Etkisi
1-MCP (1-Metilsiklopropen) 0.5–1 ppm / 24 saat Etilen sentezini baskılar, yumuşamayı geciktirir
Kalsiyum Takviyesi CaCl₂ %2–4 daldırma Hücre duvarını güçlendirir
Karnauba / Şellak Kaplama Yüzey filmi oluşturur Su kaybı ve oksidasyonu azaltır
Kontrollü Atmosfer (CA) 1–2% O₂, 2–5% CO₂ Solunumu yavaşlatır, kararmayı engeller
Kademeli Soğutma 15 °C’den 0 °C’ye 24–48 saatte düşüş Soğuk şokuna bağlı kararmayı önler
Antioksidan Uygulamaları Askorbik asit, salisilik asit, glutatyon PPO ve LOX aktivitelerini azaltır
AgroPlanet İzleme Modülü Entegrasyonu
Fizyolojik Risk Haritası: Depo sensörlerinden gelen sıcaklık, nem ve gaz verileriyle sorun olasılığı tahmin edilir.
Enzim Aktivite Takibi: PPO, POD, LOX değerleri analitik olarak kaydedilir.
Raf Ömrü Tahmini: AI algoritmaları ile sertlik ve renk değişimine dayalı kalite eğrileri oluşturulur.
Görsel Değerlendirme Kriterleri
İç kararma: kesit alınarak çekirdek çevresindeki renk değişimi.
Kabuk kararması: dış yüzeyde lokal kahverengileşme.
Yumuşama: penetrometre ile sertlik kaybı ölçümü (%50 üzeri düşüş).
Büzülme: kütle kaybı oranı ≥ %5.
