Bilgi Bankası

Flek mozaik virüsü

Bağda Flek Mozaik Virüsü (GFkV, Grapevine fleck virus), Grapevirus cinsine ve Tymoviridae familyasına ait bir RNA virüsüdür. Özellikle Vitis vinifera türlerinde yaygın olarak bulunur ve çoğu zaman latent (belirti göstermeyen) seyir gösterir; ancak bazı anaç veya çeşitlerde yaprak deformasyonları ve mozaikleşme gibi belirtilere yol açabilir.

Taksonomik Sınıflandırma

Seviye Bilgi
Aile Tymoviridae
Cins Maculavirus
Tür Grapevine fleck virus (GFkV)
Genom tipi Tek iplikli pozitif polariteli RNA (+ssRNA)
Virion şekli İzometrik (yaklaşık 30 nm çapında)

Belirtiler

GFkV genellikle latenttir, yani Vitis vinifera’da belirti göstermeyebilir. Ancak anaçlarda ve bazı hibritlerde aşağıdaki belirtiler gözlenebilir:

  • Yaprak damarları arasında şeffaf lekeler veya açık yeşil alanlar (flekler)

  • Yapraklarda mozaik desen ve beneklenme

  • Zayıf büyüme ve düşük sürgün gelişimi

  • Fotosentez kapasitesinde azalma (ileri vakalarda)

  • Bazı durumlarda hafif yaprak deformasyonları

Bulaşma ve Yayılma

Kaynak Açıklama
Aşı materyali En önemli bulaşma yolu; virüs vegetatif çoğaltma (aşı, çelik, göz) ile taşınır.
Vektör Doğal vektör bilinmemektedir (GFkV mekanik veya böceklerle taşınmaz).
Tohum / polen Taşınmaz.
Mekanik bulaşma Genellikle etkisizdir.

Konukçular

  • Vitis vinifera (kültür asması)

  • Vitis rupestris, V. riparia ve bazı V. berlandieri anaçları
    (Bazı anaçlarda virüs belirti gösterir, bu yüzden indeksleme testlerinde kullanılır.)

Teşhis Yöntemleri

Yöntem Açıklama
ELISA (DAS-ELISA) Rutinde kullanılan serolojik tanı yöntemi.
RT-PCR Spesifik ve duyarlı tanı için tercih edilir.
Biyolojik test Duyarlı anaçlara aşılanarak gözlem yapılabilir (V. rupestris St. George).

Mücadele ve Yönetim

GFkV’ye karşı doğrudan kimyasal veya biyolojik mücadele mümkün değildir. Yönetim aşağıdaki hijyen ve materyal kontrollerine dayanır:

  • Virüsten ari fidan materyali kullanmak (sertifikalı bağ tesisi)

  • Anaç ve kalemlerin indekslenmiş kaynaklardan alınması

  • Virüslü bağlarda yenileme ve karantina uygulamaları

  • Anaç seçiminde GFkV’ye duyarlılığı düşük çeşitler tercih etmek

Ekonomik Önemi

  • Tek başına büyük verim kaybı yaratmaz; ancak kompleks virüs enfeksiyonlarıyla (örneğin GLRaV, GVA) birlikte olduğunda kalite ve verim kaybı %10–30’a çıkabilir.

  • Anaçlarda vigor kaybı nedeniyle bağ tesisinin ömrünü kısaltabilir.

Farklı Tanı

GFkV belirtileri, aşağıdaki virüslerle karışabilir:

Benzer Virüs Farkı
Grapevine leafroll-associated virus (GLRaV) Yaprak kıvrılması ve kırmızılaşma ile karışır; GFkV’de damar arası saydamlaşma baskındır.
Grapevine fanleaf virus (GFLV) GFkV’den farklı olarak mozaikle birlikte yaprak deformasyonu ve sürgün bozukluğu yapar.

İlaç Önerileri