Fanleaf virüsü (GFLV) Grapevine fanleaf virus (GFLV) , Secoviridae familyasından, Nepovirus cinsine ait bir RNA virüsüdür . Asmada en eski ve ekonomik olarak en zararlı virüslerden biridir. Özellikle kök-bulaşık bağlarda bitkilerin gelişimi, verimi ve kaliteyi ciddi oranda düşürür.
Taksonomi ve Özellikler
Seviye Bilgi
Aile Secoviridae
Cins Nepovirus
Tür Grapevine fanleaf virus
Genom tipi Çift iplikli pozitif RNA (+ssRNA, iki parçalı)
Virion şekli İzometrik, ~30 nm çapında
Belirtiler Belirtiler asmanın çeşidine ve yaşına göre değişir:
Yapraklarda yelpaze (fan) şeklinde deformasyon
Mozaik , beneklenme ve damar klorozu
Yaprak saplarında kısalma, asimetrik yaprak gelişimi
Sürgünlerde boğum aralarının kısalması , “zincirleme nod” görünümü
Çiçek tutumunda azalma, düşük meyve verimi ve kalitesi
Uzun dönemde asmanın zayıflaması ve verim ömrünün kısalması
Bulaşma Yolları
Bulaşma Şekli Açıklama
Vektör Xiphinema index (daga nematodu) – virüsü 4–5 yıl canlı tutabilir.
Vejetatif materyal Aşı, çelik veya fidanlarla taşınır.
Tohum / Polen Bulaşmaz.
Mekanik Etkisiz.
Konukçular
Vitis vinifera (kültür asması)
Vitis rupestris , V. riparia , V. berlandieri
Bazı yabani Vitis türleri (rezervuar konukçular)
Tanı Yöntemleri
Yöntem Açıklama
ELISA (DAS-ELISA) Rutin tarama testidir.
RT-PCR Duyarlılığı yüksek, genetik doğrulama sağlar.
Biyolojik test Chenopodium quinoa gibi belirteç bitkilerde mozaik oluşturur.
Mücadele ve Yönetim
Nematod kontrolü: Xiphinema index ’in yok edilmesi (solarizasyon, rotasyon, fumigasyon).
Virüsten ari fidan kullanımı (sertifikalı kaynak).
Enfekte alanların karantina altına alınması ve yeniden tesis edilmesi.
Nematod konukçusu olmayan bitkilerle (ör. tahıllar) rotasyon uygulaması.
Toprak fumigasyonu (metam sodyum, dazomet vb.) yeni tesis öncesi.
Ekonomik Etkiler
Etki Açıklama
Verim kaybı %50’ye kadar düşebilir.
Kalite kaybı Şeker oranı, renk ve aroma düşer.
Bağ ömrü 10–15 yıl kısalabilir.
İhracat etkisi Sertifikasız üretim alanları ticari kısıtlamaya neden olur.
Farklı Tanı
Karıştırılabileceği Virüs Ayırt Edici Özellik
GFkV (Flek Mozaik Virüsü )Yapraklarda şeffaf flekler, deformasyon az.
GLRaV (Yaprak Kıvrılma Virüsü )Yaprak damarlarında kırmızılaşma/sararma, kıvrılma.
Yönetim Özet Tablosu (AgroPlanet Formatı)
Kriter Bilgi
Virüs Grapevine Fanleaf Virus (GFLV)
Vektör Xiphinema index (daga nematodu)
Bulaşma Aşı materyali, nematod
Tanı ELISA, RT-PCR
Mücadele Nematod kontrolü, sertifikalı fidan, karantina
Etki %30–50 verim kaybı, kalite düşüşü
Riskli Dönem Toprak hazırlığı ve bağ tesisi aşaması
