Bilgi Bankası

Kök-ur nematodu (Meloidogyne spp.)

Bağlarda kök-ur nematodları, bitkinin kök sistemine yerleşip ur (şişkinlik) oluşturan mikroskobik solucanlardır.
Bu urlaşmalar, köklerin su ve besin iletimini engeller; bitki zayıf gelişim, kloroz, kuraklık hassasiyeti ve verim düşüklüğü gösterir.

- Şiddetli bulaşmada bağın verimi %50’ye kadar azalabilir.
En sık rastlanan tür: Meloidogyne incognita (sıcak iklim bağlarında yaygın).

Nematodun Biyolojisi

Özellik Açıklama
Bilimsel Adı Meloidogyne spp.
Takımı / Familyası Tylenchida / Meloidogynidae
Yaşam Şekli Endoparazit (kök dokusu içinde yaşar)
Kışlama Yumurtalar toprakta veya kök kalıntılarında
Üreme Şekli Parthenogenetik (döllenmesiz)
Optimal Sıcaklık 25–30 °C (sıcak topraklarda hızlı çoğalır)
Gelişim Süresi 25 °C’de 25–30 gün (yumurtadan ergine)

Asmada Gözlenen Belirtiler
Bitki Kısmı Belirti Sonuç
Kök Kök ucunda 1–10 mm çapında şişkin ur oluşumu Su ve besin alımı düşer
Sürgün Zayıf büyüme, kısa internod aralıkları Verim azalır
Yaprak Solgunluk, kloroz, erken yaprak dökümü Fotosentez kaybı
Salkım Küçük taneler, erken olgunlaşma Pazar kalitesi düşer

Tanı kriteri: Kök kesitinde yuvarlak dişi nematodlar ve kahverengi renkte yumurta keseleri görülür.

Zarar Şekli

  • Nematodlar kök epidermisini delerek emgi yapar, salgıladıkları enzimlerle kök hücrelerinde dev hücre (giant cell) oluşumuna yol açar.

  • Bu hücreler şişerek ur oluşturur.

  • Ulaşım dokularının tıkanması, su stresi ve beslenme yetersizliğiyle sonuçlanır.

Enfeksiyon Koşulları

Faktör Uygun Durum
Toprak Sıcaklığı 20–30 °C
Toprak Yapısı Kumlu–tınlı ve geçirgen topraklar
Nem %60–80 toprak nemi
Bitki Yaşı Genç bağlarda daha şiddetli enfeksiyon
Önceki Ürün Sebze veya pamuk ekilmiş alanlarda yüksek risk

Entegre Mücadele Stratejisi (IPM Yaklaşımı)

Kültürel Önlemler

  • Yeni bağ kurulmadan önce nematod analizi yapılmalıdır.

  • Rotasyon: En az 3 yıl tahıl (buğday, arpa) gibi konukçu olmayan bitkilerle rotasyon yapılmalıdır.

  • Solarizasyon: Yaz aylarında 45–60 gün toprak örtüsü (şeffaf plastik) ile sıcaklık 50 °C’ye çıkarılmalıdır.

  • Organik Madde Uygulaması: Kompost, yeşil gübreleme (ör. Tagetes erecta) nematod yoğunluğunu azaltır.

  • Temiz Fidan Kullanımı: Sertifikalı, nematodsuz anaçlar kullanılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Etken Tür Etki Şekli
Nematofaj Mantarlar Paecilomyces lilacinus, Purpureocillium lilacinum Yumurtaları parazitleyerek popülasyonu azaltır.
Bakteriyel Antagonistler Bacillus firmus, Pseudomonas fluorescens Kök bölgesinde biyofilm oluşturarak nematod girişini engeller.
Bitkisel Ekstraktlar Neem (Azadirachtin), Sarımsak ekstraktı Repellent ve öldürücü etki.

Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli Uygulama
Fluopyram Solunum inhibitörü Damla sulama
Oxamyl Sistemik nematisit Kök çevresine
Fosthiazate Nöronal inhibitör Toprak uygulaması
Fluensulfone Sinir sistemi inhibitörü Yeni tesis öncesi uygulama

Kimyasal mücadele toprak sıcaklığı 15–25 °C aralığında yapılmalıdır.

AgroPlanet Entegrasyon Önerisi

Modül Uygulama
Toprak Nematod Analitiği Sensör tabanlı kök zonu nematod yoğunluğu haritalama.
Dijital IPM Modülü Meloidogyne spp. aktivitesi tahmini ve risk uyarısı.
Veri Entegrasyonu Solarizasyon ve sıcaklık izleme sensörleri ile nematod ölüm eşiği hesaplama.
Kök Sağlığı Takip Sistemi Kök fotoğraf analiziyle ur yoğunluğu tespiti (AI destekli).

Yönetim Takvimi
Dönem Uygulama Amaç
Mart–Nisan Toprak analizi, solarizasyon planlaması Erken tespit
Mayıs–Haziran Biyolojik ajan uygulaması Popülasyon azaltma
Temmuz–Ağustos Solarizasyon / organik madde uygulaması Yumurtaların yok edilmesi
Eylül–Ekim Nematod analizi tekrarı Yeni enfeksiyon kontrolü

Görsel Belirtiler

  • Köklerde boncuk benzeri şişkin ur yapıları,

  • Kök kesitinde kahverengi nekroz bölgeleri,

  • Tarlada düzensiz bodurluk bölgeleri,

  • Mikroskopta yuvarlak dişili nematodlar ve yumurta keseleri.

İlaç Önerileri