Bilgi Bankası

Salkım emici (Coccoidea grubu)

Bağlarda salkım emiciler (Coccoidea grubu), üzüm salkımı, sürgün, yaprak ve kabuk yüzeyine yapışarak bitki özsuyunu emen kabuklu ve unlu bitlerdir.
Bu zararlılar, bitkiden aldığı özsuyu bal özü (honeydew) şeklinde salgılayarak isli küf (sooty mould) gelişimine neden olur; ayrıca bazı türler virüs vektörüdür.

  Türkiye bağlarında yaygın türler:

  • Parthenolecanium corni – Yumuşak kabuklu koşnil

  • Pulvinaria vitis – Asma koşnili

  • Planococcus ficus – Asma unlu biti

  • Hemiberlesia lataniae – Kabuklu bit türü

  • Diaspidiotus perniciosus – San José koşnili

Zarar Şekli

Dönem Zarar Noktası Belirti Sonuç
Larva–Ergin Salkım ve yaprak Özsu emilmesi, yaprak sararması Büyüme yavaşlar
Tüm dönem Salkım yüzeyi Bal özü salgısı ve isli küf tabakası Fotosentez azalır, kalite düşer
Dolaylı zarar Gövde–kabuk Kambiyum zayıflar Odunsu doku kurur
Vektörlük Floem virüsleri “Grapevine leafroll” ve benzeri virüslerin taşınması Kalıcı bulaşma riski

En karakteristik belirti: Salkım ve yaprak yüzeyinde tatlı, yapışkan madde (bal özü) ve siyah renkli isli küf tabakası.

Görsel Belirtiler

  • Salkım üzerinde beyaz pamuksu tabaka (unlu bit)

  • Yaprak alt yüzeyinde kahverengimsi–gri kabuklu böcekler (kabuklu bit)

  • Yaprak ve salkımda bal özü salgısı nedeniyle yapışkanlık

  • Zamanla siyah isli küf mantarı gelişimi

  • Zayıf gelişen sürgün ve düşük kaliteli meyve

Biyoloji

Özellik Açıklama
Boyut 1–5 mm (gözle zor seçilir)
Renk Beyaz, gri, kahverengi veya sarımsı
Kışlama Yumurtalı dişi veya nimf halinde kabuk altında
Yumurtlama İlkbahar sonu–yaz başı
Nesil Sayısı 2–3 döl/yıl (iklim koşullarına bağlı)
Yayılma Budama aletleri, rüzgâr, karınca ve kuşlarla taşınma
Aktif Dönem Mayıs–Eylül arası, sıcak ve kuru dönemlerde artış

Enfeksiyon / Gelişim Koşulları
Faktör Etkisi
Yüksek nem + sıcak hava (25–30 °C) Popülasyon hızla artar
Yoğun yaprak örtüsü Gölge ve korunaklı alanlar sağlar
Yetersiz budama / havalanma Bal özü birikimi artar
Karınca varlığı Bal özüyle beslenerek zararlıları korur
Fazla azot gübrelemesi Genç dokular zararlı için cazip hale gelir

Entegre Mücadele (IPM) Stratejisi

Kültürel Önlemler

  • Budama: Yoğun sürgünler seyreltilmeli, hava akışı artırılmalıdır.

  • Bulaşık materyal kullanılmamalıdır (fidan, çelik).

  • Bal özü birikimi tazyikli suyla yıkanarak azaltılabilir.

  • Karınca kontrolü sağlanmalıdır (formik asit tuzakları, yapışkan bantlar).

  • Yabancı ot kontrolü yapılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Doğal Düşman Tür Etkisi
Yırtıcı böcekler Cryptolaemus montrouzieri (unlu bit avcısı) Larva ve erginleri tüketir
Parazitoidler Anagyrus pseudococci, Metaphycus flavus Kabuklu bit yumurtalarına parazit olur
Entomopatojen mantarlar Lecanicillium lecanii, Beauveria bassiana Bal özü yüzeyinde sporlanarak öldürür

Biyolojik ajanlar yüksek nem (%70+) koşullarında etkilidir.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde Etki Şekli Uygulama Dönemi
Parafin yağı Mekanik tıkanma etkisi Kış sonu yıkama ilacı
Buprofezin Büyüme düzenleyici Nimf döneminde
Spirotetramat Sistemik, emgi önleyici İlk populasyon artışında
Pyriproxyfen Genç evrelere etkili Mayıs–Haziran arası
Neem yağı (Azadirachtin) Repellent ve büyüme durdurucu Alternatif doğal çözüm

Uygulama, larvaların aktif dönemi olan Mayıs–Haziran aylarında yapılmalıdır.
İlaçlamadan önce karınca kolonileri kontrol altına alınmalıdır.

AgroPlanet Entegrasyon Önerisi

Modül Uygulama
Görsel Tanı Modülü (AI) Salkımda bal özü ve isli küf tanımlama.
Zararlı İzleme Modülü Popülasyon artış eşiği (5 birey/salkım) aşıldığında uyarı.
Karınca Aktivite Takibi Ant activity index ile dolaylı popülasyon tahmini.
Biyolojik Denge Analitiği Faydalı parazitoid–zararlı oranını analiz eder.

Yönetim Takvimi
Dönem Uygulama Amaç
Şubat–Mart Parafin yağlı kış yıkaması Kışlayan dişileri öldürme
Mayıs Buprofezin veya Spirotetramat uygulaması Nimf evresini hedef alma
Haziran–Temmuz Biyolojik mücadele (parazitoid salımı) Popülasyonu baskılama
Ağustos–Eylül Neem yağı / doğal uygulama Bal özü azaltma ve isli küf önleme

Görsel Belirtiler

  • Salkımda ve yaprakta beyaz pamuksu unlu bit kolonileri,

  • Sürgün ve kabukta kahverengi kabuklu bireyler,

  • Bal özü ve siyah isli küf tabakası,

  • Karınca hareketliliği (bal özüyle beslenir).

İlaç Önerileri