Bilgi Bankası

Brassinosteroidler (BRs)
Brassinosteroidler (BRs), bitkilerde steroid yapılı doğal hormonlardır. İlk olarak kolza (Brassica napus) poleninden izole edilmiş ve bu nedenle “brassinosteroid” adını almıştır. Bağ bitkilerinde (Vitis vinifera) çok düşük konsantrasyonlarda bulunmalarına rağmen, büyüme, gelişme, stres toleransı ve verim artışı üzerinde güçlü etkilere sahiptir.

Başlıca Brassinosteroidler Kimyasal Formül / Özellik Etkili Olduğu Doku
Brassinolide (BL) C₂₈H₄₈O₆ Genç yaprak, sürgün, tomurcuk
Castasterone (CS) BL’nin biyosentetik öncülü Meyve, yaprak, çiçek
24-Epibrassinolide (EBL) Sentetik veya doğal analog Tarımsal uygulamalarda kullanılır

Bağ Bitkisinde Rolü

Brassinosteroidler, bağ bitkisinde birçok fizyolojik ve biyokimyasal süreçte görev alır:

  • Sürgün ve Yaprak Gelişimi: Hücre uzamasını ve bölünmesini hızlandırır, yaprak yüzey alanını artırır.

  • Çiçeklenme ve Döllenme: Polen tüpü büyümesini destekler, döllenme oranını artırır.

  • Meyve Tutumu ve Gelişimi: Hücre duvarı elastikiyetini artırarak tanelerin düzgün büyümesini sağlar.

  • Stres Dayanıklılığı: Aşırı sıcak, soğuk, tuzluluk ve kuraklığa karşı antioksidan savunma sistemini aktive eder.

  • Fotosentez Aktivitesi: Rubisco ve klorofil sentezini artırarak yaprakların fotosentetik kapasitesini yükseltir.

  • Olgunlaşma Geciktirme: Etilen sentezini baskılayarak olgunlaşmayı denge içinde tutar.

Etkileşim Mekanizmaları

Hormon / Bileşik Etkileşim Şekli Sonuç
Auksin (IAA) Hücre uzamasında sinerjik etki gösterir Sürgün ve yaprak gelişimi artar
Gibberellin (GA) Meyve gelişimi ve uzamasında destekleyici etki Meyve iriliği artar
Abscisik Asit (ABA) Stres koşullarında zıt etki (ABA artışı BRs’yi düşürür) Su stresine denge tepkisi
Etilen BRs etilen sentezini azaltır Olgunlaşma yavaşlar, raf ömrü uzar
Jasmonat ve Salisilik Asit (JA/SA) Savunma genlerini birlikte aktive eder Fungal patojenlere direnç artar

Bağda Uygulama Dönemleri
Fenolojik Dönem Uygulama Zamanı Amaç Etkisi
Sürgün Başlangıcı (Mart–Nisan) Yaprak püskürtme Hücre bölünmesi, hızlı büyüme Kuvvetli sürgün oluşumu
Çiçeklenme Öncesi (Mayıs) Tomurcuk dönemi Polen canlılığı ve döllenme artışı Daha fazla salkım tutumu
Meyve Gelişimi (Haziran–Temmuz) Damlama veya püskürtme Tane büyüklüğü ve fotosentez artışı Üniform meyve gelişimi
Hasat Öncesi (Ağustos) 15–20 gün önce Stres dayanımı, kalite koruma Renk, tat ve aroma dengesi
Hasat Sonrası (Eylül–Ekim) Yapraktan uygulama Antioksidan sistemin güçlenmesi Kış öncesi dayanıklılık artışı

Fizyolojik Etkiler

  • Hücre Duvarı Genişlemesi: Brassinosteroidler, hücre duvarındaki pektin ve selüloz sentezini artırarak hücre uzamasını kolaylaştırır.

  • Enzim Aktivasyonu: POD, CAT, SOD, APX gibi enzimleri uyarır; oksidatif zararı azaltır.

  • Fotosentez ve Solunum: Rubisco aktivitesini artırır, karbondioksit kullanımını optimize eder.

  • Gen Ekspresyonu: Stres dayanıklılığı, şeker taşınımı ve lignifikasyonla ilgili genleri aktive eder.

Bağ Alanında Kullanım Şekilleri

Formülasyon Yoğunluk Doz Uygulama Şekli
Brassinolide %0.01 Sıvı çözeltisi 0.2–0.5 ml/L Yaprak püskürtmesi
24-Epibrassinolide Mikroemülsiyon 0.3–0.6 ml/L Çiçeklenme öncesi
Kombine BR + Aminoasit Karışım formu 1–2 L/ha Damlama veya püskürtme
Mikrobiyal BRs üretici (Bacillus subtilis varyantları) Biyostimülan 10⁸ CFU/mL Topraktan uygulama

Bağda BR Seviyesini Artıran Doğal Kaynaklar

  • Deniz yosunu ekstraktları (özellikle Ecklonia maxima)

  • Mikrobiyal inokulantlar (Azospirillum, Bacillus spp.)

  • Bitkisel steroid içeren alg ve yosun bazlı biyostimülanlar

  • Organik steroid öncülleri (fitosteroller, kampesterol, stigmasterol)

İlaç Önerileri