Bilgi Bankası

Salisilik Asit (SA)
Salisilik Asit (SA), bitkilerde doğal olarak bulunan fenolik bir bileşiktir ve savunma, stres dayanımı, olgunlaşma ve sinyal iletimi gibi birçok fizyolojik süreçte rol oynar. Aspirinin de öncülü olan SA, bağ bitkisinde (Vitis vinifera) özellikle patojenlere karşı savunma, oksidatif denge ve kalite koruma açısından kritik öneme sahiptir.

Kimyasal Formül Yapı Grubu Fizyolojik Rolü
C₇H₆O₃ Fenolik asit türevi Savunma, stres dayanıklılığı, olgunlaşma düzenleyici

Bağ Bitkisinde Rolü

Salisilik asit, bağda savunma ve stres yanıtı sistemlerinin temel düzenleyicisidir. Bitkinin biyotik (hastalık, patojen) ve abiyotik (ısı, tuzluluk, kuraklık) streslere karşı dayanıklılığını artırır.

  • Savunma Aktivasyonu: Bitkide sistemik edinilmiş dayanıklılığı (SAR) tetikler.

  • Hastalık Direnci: Botrytis cinerea, Plasmopara viticola (mildiyö), Erysiphe necator (külleme) gibi patojenlere karşı bağışıklığı güçlendirir.

  • Antioksidan Etki: Oksidatif stresi azaltır, SOD, CAT, APX, POD gibi savunma enzimlerini aktive eder.

  • Olgunlaşma Kontrolü: Etilen üretimini dengeleyerek renk gelişimini optimize eder.

  • Fotosentez Koruma: Klorofil kaybını yavaşlatır, karbon fiksasyonunu artırır.

Etkileşim Mekanizmaları

Molekül / Hormon Etkileşim Sonuç
Jasmonat (JA) Savunma genleriyle sinerjik etki gösterir Fungal patojenlere direnç artar
Etilen (C₂H₄) Karşıt etki: SA etilen üretimini sınırlar Olgunlaşma yavaşlar, kalite korunur
Abscisik Asit (ABA) Kuraklık stresinde sinerjiktir Su stresine karşı dayanıklılık artar
Poliaminler Antioksidan sistemde birbirini destekler Hücre zar stabilitesi korunur

Bağda Uygulama Dönemleri
Fenolojik Dönem Uygulama Zamanı Amaç Beklenen Etki
Sürgün Başlangıcı (Mart–Nisan) Yapraklara püskürtme Antioksidan savunma sistemini aktive etme Kuvvetli sürgün gelişimi
Çiçeklenme Öncesi (Mayıs) Damlama veya püskürtme Polen canlılığını koruma, çiçek dökümünü azaltma Verim artışı
Meyve Gelişimi (Haziran–Temmuz) Yaprak uygulaması Stres toleransı, hastalık direnci Tane gelişimi ve fotosentez artışı
Hasat Öncesi (Ağustos) 10–15 gün önce Raf ömrü ve kalite koruma Antioksidan kapasite artışı
Hasat Sonrası (Eylül–Ekim) Yapraktan uygulama Kış öncesi dayanıklılık Oksidatif hasarın azaltılması

Fizyolojik ve Biyokimyasal Etkiler

  • SAR (Systemic Acquired Resistance): SA, patojenle temas sonrası tüm bitkide uzun süreli bağışıklık sağlar.

  • Enzim Aktivasyonu: PAL, PPO, POD, APX aktivitelerini artırarak fenolik bileşen üretimini destekler.

  • ROS Dengeleme: Oksidatif stres altındaki bağlarda hücre zarını korur.

  • Şeker Metabolizması: Glukoz ve sakkaroz birikimini artırarak tat dengesi oluşturur.

  • Pigment Oluşumu: Antosiyanin ve flavonoid üretimini uyarır (renk ve aroma artışı).

Uygulama Şekilleri (Bağ Alanında)

Formülasyon Konsantrasyon Uygulama Şekli
SA çözeltisi (doğal kaynaklı) 0.2–0.5 mM Yapraktan püskürtme
SA + Deniz yosunu ekstraktı 1–2 L/ha Damlama veya püskürtme
SA + Mikrobiyal biyostimülan (Pseudomonas spp.) 10⁸ CFU/mL Kök bölgesine uygulama
Metil salisilat (uçucu formu) 0.1% Kontrollü atmosferde kalite koruma

Bağlarda SA Seviyesini Artıran Doğal Kaynaklar

  • Söğüt kabuğu ekstresi (Salix spp.) – doğal salisilat kaynağı

  • Alg bazlı biyostimülanlar (Ascophyllum nodosum)

  • Fenolik bileşik içeren organik ekstraktlar (yeşil çay, biberiye, zeytin yaprağı)

  • Mikrobiyal indükleyiciler (Bacillus subtilis, Trichoderma spp.)

İlaç Önerileri