Abscisik Asit (ABA) Abscisik Asit (ABA) , bitkilerde büyüme düzenleyici, stres tepkisi ve olgunlaşma kontrolü sağlayan terpenoid yapılı bir bitki hormonudur. “Abscisic” adı, ilk olarak yaprak dökümü (abscission) ve dormansi üzerindeki etkilerinden dolayı verilmiştir. Bağ bitkisinde (Vitis vinifera) ABA, özellikle olgunlaşma, renk gelişimi, su stresi yönetimi ve kalite oluşumu süreçlerinde kilit rol oynar.
Özellik Tanım
Kimyasal Formül C₁₅H₂₀O₄
Yapı Grubu İzoprenoid (terpenoid) bileşik
Üretim Yolu Karotenoidlerin (zeaksantin, violaksantin) oksidatif yıkımı
Hormon Tipi Stres ve olgunlaşma hormonu
Bağ Bitkisinde Rolü Abscisik Asit, bağlarda biyotik ve abiyotik stres kontrolü , olgunlaşma yönetimi ve fizyolojik denge açısından büyük öneme sahiptir.
Olgunlaşma (Veraison): ABA, meyve kabuğunda renk pigmenti (antosiyanin) ve şeker birikimini artırır.
Stres Tepkisi: Kuraklık, tuzluluk ve aşırı sıcak koşullarında stomaların kapanmasını sağlayarak su kaybını sınırlar.
Tane Kalitesi: Şeker/organik asit oranını dengeler, tat ve aroma bileşenlerini etkiler.
Tohum Dormansisi: Tohumların erken çimlenmesini engeller, dinlenme sürecini düzenler.
Yaprak ve Tomurcuk Dönemi: Yaprak dökümünü ve kış dinlenmesini başlatır.
Etkileşim Mekanizmaları
Hormon / Molekül Etkileşim Tipi Sonuç
Etilen (C₂H₄) ABA artışı etilen sentezini uyarabilir Olgunlaşma ve yaprak dökümü hızlanır
Jasmonat (JA) Kuraklık ve stres koşullarında sinerjiktir Stres direnci artar
Salisilik Asit (SA) Zıt etkileşim: SA savunmayı artırırken ABA büyümeyi sınırlar Stres tepkilerinde denge
Gibberellinler (GA) ABA-GA dengesi dormansi ve çimlenmeyi belirler Düşük ABA çimlenmeyi başlatır
Brassinosteroidler (BRs) BRs, ABA’nın stres etkisini azaltabilir Bitki daha uzun süre aktif kalır
Bağda Uygulama Dönemleri
Fenolojik Dönem Uygulama Zamanı / Şekli Amaç Beklenen Etki
Veraison (Renk Dönümü) – Temmuz Yapraktan püskürtme Renklenme ve şeker artışı Homojen olgunlaşma
Meyve Büyümesi (Haziran) Orta doz Su dengesinin korunması Tane çatlamasının azalması
Hasat Öncesi (Ağustos) 10–15 gün önce Raf ömrü ve kalite artışı Şeker-asit dengesi
Hasat Sonrası (Eylül–Ekim) Damlama veya yapraktan Kış öncesi dayanıklılık Dormansi sürecinin hazırlanması
Fizyolojik ve Biyokimyasal Etkiler
Stoma Kapanması: ABA, guard hücrelerinde iyon akışını değiştirerek stomaların kapanmasını sağlar.
Antosiyanin Sentezi: CHS, DFR, UFGT genlerini aktive ederek meyve rengini artırır.
Antioksidan Etki: Stres koşullarında SOD, CAT, POD aktivitelerini artırır.
Şeker Taşınımı: Sükroz taşıyıcı genleri (SUC/SWEET familyası) aktive eder → şeker birikimi artar.
Protein Fosforilasyonu: Stres sinyali proteinlerini (SnRK2, AREB/ABF) aktive eder.
Bağ Alanında Kullanım Şekilleri
Formülasyon / Kaynak Doz / Konsantrasyon Uygulama Şekli
Doğal ABA (S-ABA, Protone®) 200–400 mg/L Yapraktan püskürtme (veraison dönemi)
Sentetik ABA analogları 100–200 mg/L Meyve olgunlaşma öncesi
ABA üretici biyostimülanlar (Trichoderma spp.) 10⁸ CFU/mL Topraktan veya damlamadan
Karotenoid zengin ekstraktlar (β-karoten kaynaklı) 1–2 L/ha Dolaylı ABA artışı sağlar
Bağlarda ABA Seviyesini Artıran Doğal Kaynaklar
Mikroorganizma bazlı biyostimülanlar (Trichoderma, Bacillus spp.)
Deniz yosunu ekstraktları (Ascophyllum nodosum)
Karotenoid öncüleri (likopen, zeaksantin içeren ekstraktlar)
Bitkisel hormon düzenleyiciler (fitohormon kompleksleri)
Uygulama Sonrası Gözlenen Etkiler
Kırmızı üzüm çeşitlerinde: Renklenmede hızlanma, antosiyanin artışı
Beyaz çeşitlerde: Şeker birikimi, lezzet artışı
Şaraplık çeşitlerde: Alkol potansiyeli ve fenolik yoğunluk artışı
Sofralık çeşitlerde: Tane sertliği ve raf ömrü uzaması
