Bilgi Bankası

Sitokininler (Zeatin Kinetin BAP)
Sitokininler, bitkilerde hücre bölünmesini, farklılaşmayı, sürgün gelişimini ve yaşlanmanın gecikmesini sağlayan adenine türevi bitki hormonlarıdır. Bağ bitkisinde (Vitis vinifera) özellikle sürgün ve tomurcuk gelişimi, meyve tutumu, besin taşınımı ve olgunlaşma kalitesi üzerinde etkilidir.

Sitokinin Türü Kimyasal Formül Özellik / Kullanım Alanı
Zeatin C₁₀H₁₃N₅O Doğal bitkisel form; sürgün büyümesi ve tomurcuk gelişimi
Kinetin C₁₀H₉N₅O Hücre bölünmesi ve doku kültürlerinde kullanılır
6-Benzilaminopürin (BAP) C₁₂H₁₁N₅ Yaprak yaşlanmasını geciktirir, meyve tutumunu artırır

Bağ Bitkisinde Rolü

Sitokininler, bağ bitkisinin gelişiminde vejetatif–generatif dengeyi düzenleyen ana hormon grubudur.

  • Tomurcuk Uyanması: Dormansi döneminden çıkışı uyarır, sürgün sayısını artırır.

  • Sürgün ve Yaprak Gelişimi: Hücre bölünmesini hızlandırır, yaprak alanını ve fotosentezi artırır.

  • Meyve Tutumu: Çiçeklenme sonrası dökülmeyi azaltır, döllenme başarısını yükseltir.

  • Besin Taşınımı: Karbonhidrat ve azot taşınımını aktif bölgelere yönlendirir.

  • Yaşlanma Geciktirme: Yapraklardaki klorofil bozulmasını engelleyerek senesensi (yaşlanma) geciktirir.

  • Antioksidan Aktivite: Serbest radikal birikimini azaltır, hücre zarını korur.

Etkileşim Mekanizmaları

Hormon / Bileşik Etkileşim Biçimi Sonuç
Auksin (IAA) Sinerjik (yüksek IAA → kök, yüksek CK → sürgün) Kök–sürgün dengesi sağlanır
Gibberellin (GA) GA meyve büyümesini, CK hücre bölünmesini destekler Birlikte irilik ve kalite artışı
Abscisik Asit (ABA) Zıt etkileşim ABA dormansi oluştururken CK sürgünleri uyarır
Etilen (C₂H₄) CK etilenin yaşlandırıcı etkisini baskılar Yaprak ve meyve tazeliği korunur
Brassinosteroidler (BRs) Sinerjik etki Stres toleransı ve fotosentez artışı

Bağda Uygulama Dönemleri
Fenolojik Dönem Uygulama Zamanı / Şekli Amaç Beklenen Etki
Sürgün Başlangıcı (Mart–Nisan) Damlama veya püskürtme Hücre bölünmesi, sürgün sayısını artırma Canlı gelişim ve yaprak yüzey artışı
Çiçeklenme Öncesi (Mayıs) Düşük doz, yapraktan Döllenme başarısını yükseltme Dökülme azalır, verim artar
Meyve Tutumu (Haziran) Orta doz, BAP formu Tane büyümesi ve homojenlik Kaliteli meyve gelişimi
Hasat Öncesi (Ağustos) Yaprak uygulaması Tazelik ve renk dengesi Raf ömrü ve görsel kalite artışı
Hasat Sonrası (Eylül–Ekim) Damlama ile Sürgün rezervi ve kök yenilenmesi Kış öncesi enerji depolama artışı

Fizyolojik ve Biyokimyasal Etkiler

  • DNA ve RNA Sentezi: Hücre bölünmesi sırasında nükleik asit sentezini teşvik eder.

  • Fotosentez Artışı: Rubisco aktivitesini ve klorofil sentezini artırır.

  • Protein Sentezi: Ribozom aktivasyonunu uyararak büyüme hızını artırır.

  • Antioksidan Enzim Aktivasyonu: CAT, SOD, APX enzimlerinin etkinliğini artırır.

  • Şeker Metabolizması: Tane dolumu döneminde sakkaroz taşınımını güçlendirir.

Bağ Alanında Kullanım Şekilleri

Formülasyon / Kaynak Doz / Konsantrasyon Uygulama Şekli
BAP (%1–2) 50–100 mg/L Yapraktan püskürtme
Kinetin çözeltisi 20–40 mg/L Damlama veya yaprak
Zeatin doğal formu (mısır kökenli) 5–10 mg/L Yaprak uygulaması
CK + Auksin kombinasyonu 1–2 L/ha Damlama veya püskürtme
CK üreten mikrobiyal inokulantlar (Bacillus, Azospirillum spp.) 10⁸ CFU/mL Topraktan uygulama

Bağlarda Sitokinin Seviyesini Artıran Doğal Kaynaklar

  • Deniz yosunu ekstraktları (özellikle Ascophyllum nodosum, Ecklonia maxima)

  • Humikasit + aminoasit kombinasyonları

  • Mikrobiyal biyostimülanlar (Azospirillum, Bacillus spp.)

  • Bitkisel sitokinin içeren ekstraktlar (hindistan cevizi suyu, mısır özü)

Gözlenen Sonuçlar

  • Daha fazla sürgün ve tomurcuk oluşumu

  • Daha iri, simetrik taneler ve az salkım boşluğu

  • Renk homojenliği ve raf ömrü artışı

  • Yaprak yaşlanmasının gecikmesi, fotosentez kapasitesinin korunması

İlaç Önerileri