Auksinler (IAA IBA NAA) Auksinler, bitkilerde büyüme yönelimi, hücre uzaması, kök gelişimi ve meyve tutumu gibi temel fizyolojik olayları düzenleyen indol türevi bitki hormonlarıdır. En bilinen doğal formu İndol-3-asetik asit (IAA) olup, sentetik türevleri İndol-3-bütirik asit (IBA) ve α-naftalen asetik asit (NAA)’dır. Bağ bitkisinde (Vitis vinifera), auksinler özellikle kök gelişimi, sürgün uzaması, meyve tutumu ve dökülme kontrolü üzerinde etkilidir.
Auksin Türü
Kimyasal Formül
Kaynak / Özellik
Kullanım Alanı
IAA (İndol-3-asetik asit)
C₁₀H₉NO₂
Doğal bitki hormonu
Hücre uzaması, apikal dominansi
IBA (İndol-3-bütirik asit)
C₁₂H₁₃NO₂
Sentetik köklenme hormonu
Fidan üretimi, kök gelişimi
NAA (α-naftalen asetik asit)
C₁₂H₁₀O₂
Sentetik form
Meyve tutumu ve dökülme kontrolü
Bağ Bitkisinde Rolü
Auksinler, bağ bitkisinde büyüme ve gelişmenin erken dönemlerinden hasat sonrasına kadar düzenleyici etkilere sahiptir.
Kök Gelişimi: Çeliklerde adventif kök oluşumunu teşvik eder.
Sürgün Uzaması: Hücre uzaması ve büyüme yönelimi (fototropizma, gravitropizma) sağlar.
Apikal Dominansi: Tepe tomurcuğunun büyüme kontrolü ile yan sürgünleri baskılar.
Meyve Tutumu: Çiçek dökümünü önler, döllenme başarısını artırır.
Parthenokarpi: Döllenme olmadan meyve oluşumunu teşvik eder (çekirdeksiz çeşitlerde önemli).
Yaprak ve Meyve Dökümü Kontrolü: Olgunlaşma döneminde meyve sapında hücre ayrılmasını geciktirir.
Kambiyum Aktivasyonu: Odun dokusunda hücre bölünmesini artırarak kalınlaşmayı teşvik eder.
Etkileşim Mekanizmaları
Hormon / Bileşik
Etkileşim Tipi
Sonuç
Sitokinin (CK)
Zıt ama tamamlayıcı etki
Kök–sürgün dengesi sağlanır
Gibberellin (GA)
Sinerjik etki
Meyve iriliği ve hücre uzaması artar
Etilen (C₂H₄)
Yüksek auksin etileni artırır
Olgunlaşma ve dökülme dengelenir
Abscisik Asit (ABA)
Zıt etkileşim
Büyüme yavaşlaması veya dormansi kontrolü
Poliaminler
Sinerjik
Hücre duvar esnekliği ve büyüme artışı
Bağda Uygulama Dönemleri
Fenolojik Dönem
Uygulama Zamanı / Şekli
Amaç
Beklenen Etki
Çelik Dikimi (Şubat–Mart)
IBA / NAA daldırma
Köklenme teşviki
Güçlü fide gelişimi
Sürgün Gelişimi (Nisan–Mayıs)
IAA / NAA püskürtme
Hücre uzaması, sürgün canlılığı
Kuvvetli sürgün ve yaprak gelişimi
Çiçeklenme Dönemi (Mayıs–Haziran)
Düşük doz NAA
Döllenme başarısını artırma
Dökülme azalır
Meyve Tutumu (Haziran)
Orta doz NAA
Tane tutumunu teşvik etme
Verim ve tane homojenliği artar
Hasat Öncesi (Ağustos)
Düşük doz NAA
Meyve sap dayanıklılığı
Dökülme kontrolü ve raf ömrü artışı
Fizyolojik ve Biyokimyasal Etkiler
Hücre Uzaması: Auksinler, hücre duvarında H⁺ pompalarını aktive ederek asidik büyüme modelini başlatır.
DNA/RNA Sentezi: Hücre büyümesi için gerekli gen ekspresyonunu uyarır.
Lignifikasyon ve Ksilem Oluşumu: Odunsu dokunun kalınlaşmasını teşvik eder.
Stomaların Açılıp Kapanması: Dolaylı olarak gaz alışverişini düzenler.
Protein Sentezi: Yapısal protein üretimini artırarak büyümeyi hızlandırır.
