Bilgi Bankası

Askorbik Asit Peroksidaz

Askorbik Asit Peroksidaz (APX), bitkilerde reaktif oksijen türlerinin (ROS) zararlı etkilerini ortadan kaldıran temel antioksidan enzimlerden biridir.
Hidrojen peroksiti (H₂O₂) askorbatı elektron verici olarak kullanarak zararsız suya dönüştürür.
Bağ (Vitis vinifera) bitkisinde, özellikle ısı, ışık, kuraklık ve soğuk streslerinde hücresel koruma sağlar.

Biyokimyasal Rolü

Özellik Açıklama
Enzim sınıfı Oksidoredüktaz (EC 1.11.1.11)
Temel reaksiyon Askorbat + H₂O₂ → Dehidroaskorbat + 2H₂O
Kofaktör Hem (Fe³⁺), NADPH dolaylı olarak bağlı
Yerleşim Kloroplast, mitokondri, peroksizom, sitozol
pH Optimumu 6.0–7.0
Aktiviteyi etkileyen faktörler Işık yoğunluğu, sıcaklık, su stresi, oksidatif baskı, hormonlar (ABA, SA, JA)

Bağ (Vitis vinifera) Üzerindeki Önemi
Etki Alanı APX’in Rolü
Antioksidan Savunma H₂O₂ birikimini azaltarak hücre zarlarını oksidatif hasardan korur.
Fotosentez ve Klorofil Korunumu Kloroplastlarda ROS temizleyerek fotosistem II’nin (PSII) stabilitesini korur.
Olgunlaşma ve Renklenme Veraison döneminde fenolik sentez ve pigment stabilitesiyle ilişkilidir.
Soğuk, Kuraklık ve Tuz Stresi APX aktivitesi artar; stres koşullarında askorbat–glutatyon döngüsünü aktive eder.
Hasat Sonrası Dayanıklılık Depolama süresince oksidatif bozulmayı geciktirir, meyve tazeliğini uzatır.

Fenolojik Dönemlerde Aktivite
Dönem APX Aktivitesi
Tomurcuk patlaması – erken vejetatif dönem (00–19 BBCH) Orta düzeyde; metabolik yeniden yapılanma süreci.
Çiçeklenme – meyve tutumu (40–59 BBCH) Yüksek; artan oksijen tüketimiyle ROS üretimi dengelenir.
Meyve gelişimi (60–79 BBCH) En yüksek düzey; hızlı metabolik aktivite nedeniyle ROS kontrolü gerekir.
Olgunlaşma (80–89 BBCH) Orta düzey; fenolik sentez ile bağlantılı aktivite.
Hasat sonrası (90–99 BBCH) Yüksek; depolama stresine karşı hücresel savunma sürer.

Bağcılıkta Uygulama ve İzleme

  • APX aktivitesi, bağda stres dayanımı ve kalite yönetimi için biyokimyasal bir belirteçtir.

  • Askorbik asit, glutatyon ve NADPH takviyeleri APX döngüsünü güçlendirir.

  • Biyostimülan ve antioksidan uygulamaları (ör. deniz yosunu, vitamin C, amino asit kompleksleri) APX aktivitesini artırabilir.

  • AsA–GSH döngüsündeki diğer enzimlerle (GR, DHAR, MDHAR) birlikte değerlendirilmesi, bitkinin antioksidan kapasitesini tam olarak yansıtır.

İlaç Önerileri