Ceviz küçük yaprakbiti [Chromaphis juglandicola (Kaltenbach)] 

Ceviz büyük yaprakbiti [Panaphis juglandis (Goeze) (Hemiptera: Aphididae)]

Tanımı, yaşayışı

Ceviz küçük yaprakbiti: kanatlı ve kanatsız dişilerde baş, thorax ve abdomen soluk limon sarısı veya sarımtırak pembe renklidir. Anten segmentleri halkalıdır. Kornikuluslar ve kauda soluk renkli, kornikulusların boyu eni kadardır. Üst tarafı köşeli ve uca doğru incelmiştir. Vücut uzunluğu 1.6-2.5 mm kadardır. C. juglandicola türü P. juglandis türünden farklı olarak ceviz yapraklarının altında dağınık şekilde koloni oluşturur. Kışı yumurta döneminde geçirirler. İlkbaharda yumurtalardan çıkan bireylerin tamamı dişi bireylerden oluşur ve yaz boyunca döllemsiz (doğurgan) çoğalarak, yılda çok sayıda döl verirler.

Ceviz büyük yaprakbiti: Kanatsız dişilerde vücut sarı renkli, üzeri yeşil ve portakalımsı renktedir. Baş ve thorax koyu kahve renklidir. Antenler beş segmentli olup, sarımsı ve vücuttan çok kısadır. Baş ve vücut oldukça uzun ve üzeri ince kıllara sahiptir. Kauda sarı renkli olup, vücut uzunluğu 2-3.5 mm kadardır. Kanatlı dişilerde baş ve thorax kahverenkli veya siyahtır. Abdomen açık sarı kahverenginden siyaha kadar değişen renklerde bandlara sahiptir ve yan kısımları koyu renklidir. Kornikuluslar kahverenginde, antenler sarı ve segmentlerin uçları koyu renklidir. Kauda sarı renginde olup, vücut uzunluğu 2-3.5 mm kadardır. P. juglandis türü holosiklik bir yaşam döngüsüne sahip olup, yaprakların üst yüzeyinde orta damar boyunca yerleşerek beslenmektedir. Kışı, yumurta döneminde geçirirler ve ilkbaharda yumurtadan çıkan bireylerin tamamı dişi bireylerden oluşur ve yaz boyunca döllemsiz (doğurgan) çoğalarak, yılda çok sayıda döl verirler.

Belirtileri

✓  Ceviz yaprakbitleri; cevizin yaprak ve meyvelerinde bitki özsuyunu emerek beslenir. Emgi sonucunda klorofillerin parçalanması ile fotosentez olumsuz yönde etkilenir, yapraklarda sararmalar ve yoğun popülasyonlarda da dökülmeler olur.

✓  Ayrıca, salgıladıkları tatlımsı sıvı nedeniyle de yaprak ve meyveler üzerinde fumajin (kara ballık) oluşur. Bu durum ağacın zayıf düşmesine, yaprakların deforme olmasına, ürün kalitesi ve verimin düşmesine neden olur. C. juglandicola ve P. juglandis türleri genellikle beslendikleri bitki organlarında birlikte bulunur.

✓   Meyve kabuğu sertleşmesinden 3-4 hafta önce %10-15 bulaşıklık varsa meyve gelişimi engellenir.

✓  Eğer yaz sonunda hasada yakın dönemde bulaşıklık devam eder veya artarsa meyve iç kısmında pörsümeler olur, bu da kaliteyi düşürür.

✓  Yaprakbitleri; daha çok sık dikim yapılmış, düzenli budaması yapılmayan, rutubet oranı yüksek, aşırı ve geniş spektrumlu insektisit kullanımı olan bahçelerde sorun olmaktadır.
Konukçuları:

C. juglandicola’nın daha çok Orta ve Batı Anadolu’nun bazı kesimlerinde Juglans regia üzerinde bulunduğu bildirilirken, Adi ceviz (Juglans fallax), Hint yağı bitkisi (Ricinus communis), Alıç (Crataegus sp.) ve Badem (Prunus amygdalus) bu türn konukçuları arasındadır. P. juglandis türü ise monofag bir tür olarak bilinmekte olup, tek konukçusu ceviz bitkisidir.

Mücadelesi

Kimyasal olmayan mücadele:

Yeni tesis bahçelerde sık dikimden, aşırı sulama ve azotlu gübre uygulamasından kaçınılmalıdır.

Bahçe içi ve çevresinde yabancı ot temizliğine özen gösterilmeli ve ağaçlar her yıl düzenli budama yapılarak bahçe içerisindeki hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.

Ayrıca, son yıllarda meyveleri güneşten korumak için yapılan Kaolin uygulamasının da Yaprak biti popülasyonunu düşürdüğü gözlenmiştir

Kimyasal Mücadele

Ceviz yaprakbitlerine karşı genel olarak ilkbaharda tek ilaçlama yeterlidir. Bu amaçla, bir önceki yıldan bulaşık olduğu bilinen bahçelerde erken dönemde bahçeyi temsil edecek şekilde 20 ağaç belirlenir ve her ağaçtan farklı yönlerden ve yükseklikten alınan 5 yaprak alınır. Yaprak kontrollerinde 100 yaprakta 5 koloni tespit edildiği zaman ilaçlama önerilir. Gerek görüldüğünde yaz aylarında da kullanılan ilacın etki süresi dikkate alınarak 2. ve 3. ilaçlama yapılabilir. Ancak, yaprakbiti yoğunluğu genellikle temmuz ayında sıcakların artmasıyla birlikte oldukça düşmekte olup, bu durum göz ardı edilmemelidir. Ceviz yaprakbitlerine karşı eşik olarak; erken dönemde bahçeyi temsil edecek şekilde 20 ağaç belirlenir ve her ağaçtan farklı yönlerden ve yükseklikten olmak üzere 5 yaprak alınır. Bahçeden alınan toplam 100 yaprakta 15 birey/yaprak yoğunluk saptandığında ilaçlama önerilir. Eğer yaz döneminde popülasyon devam ediyorsa, seçilen ağaçlarda örneklemeye devam edilir ve yaprakların %10’nunda yaprak başına 6 birey ve üzeri sayıldığında ilaçlama yapılır.

Kullanılacak etken maddeler